نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جمعیت شناسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.

2 استادیار جمعیت شناسی و عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

3 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران

4 دکترای آمار زیستی، استادیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر علّی متغیرهای جمعیت‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی بر میزان خام طلاق استان­های ایران انجام شد. در این مطالعه، به تحلیل ثانویه داده­های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1390 و 1395، آمارگیری نیروی کار سال­های 1397-1390، آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری 1396-1390 و آمارهای ازدواج و طلاق سازمان ثبت احوال کشور با استفاده از روش تحلیل مسیر پرداخته شده است. در این پژوهش، 23 متغیر مورد بررسی قرار گرفت که از میان آنها تعداد شش متغیر شامل نسبت شهرنشینی، میزان باروری کل، نسبت جنسی، میانگین درآمد خانوارهای شهری، نسبت زنان متأهل دارای تحصیلات عالی و ضریب جینی یک سال قبل، معنی­دار شد. بیشترین اثر مستقیم، مربوط به متغیر درآمد خانوارهای شهری، سپس میزان باروری کل و سهم زنان متأهل با تحصیلات عالی در جهت منفی است. علاوه بر آن، نسبت شهرنشینی، نسبت جنسی و سهم زنان متأهل با تحصیلات عالی، اثر غیرمستقیم بر میزان خام طلاق دارند. به این ترتیب،  تغییرات میزان خام طلاق استان­های کشور با تغییرات متغیرهای نامبرده، قابل تبیین است و می­تواند تاحدودی تفاوت‌های استانی طلاق را توضیح دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating Factors Affecting Divorce Rate in Iran's Provinces Using Path Analysis Model

نویسندگان [English]

  • Fariba Sadat Banihashemi 1
  • Maliheh Alimondegari 2
  • Shahla Kazemipoor 3
  • Mohammad Gholami-Fesharaki 4

1 PhD Student in Demography,Tehran Science and research Branch, Azad University

2 Assistant Professor in Demography, Faculty of Social Sciences department, Yazd University

3 Associate Professor, University of Tehran

4 Assistant Professor, Department of Biostatistics, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the causal effects of demographic, economic and social variables on the crude divorce rate in Iran's provinces. In this study, we used secondary analysis of population and housing census data for 2011 and 2016, labor force survey for 2011-2011, cost and income survey of urban households for 2011-2011 and marriage and divorce statistics of Iran Census Bureau. The use of the path analysis method is discussed. In this study, 23 variables were studied, out of which six variables including urbanization ratio, total fertility rate, sex ratio, average urban household income, proportion of married women with higher education and Gini coefficient one year ago were significant. . The most direct effect is related to the variable income of urban households, then the total fertility rate and the share of married women with higher education in the negative direction. In addition, urbanization, sex ratio, and the share of married women in higher education have an indirect effect on the divorce rate. As such, the variations in the crude divorce rate of the provinces of the country can be explained by the variations of the mentioned variables and can partially explain the provincial differences in divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urbanization ratio
  • Total fertility rate
  • Average household income
  • Path analysis
  • Crude divorce rate
آذر، عادل (1381).  تحلیل مسیر و علت یابی در علم مدیریت. مجله مجتمع آموزش عالی قم. سال 4، شماره 15.
افراسیابی، حسین و رقیه دهقانی (۱۳۹۵). زمینه­ها و نحوه مواجهه با طلاق عاطفی میان زنان شهر یزد. زن در توسعه و سیاست. دوره 14، شماره 2، ص ۲۵۵-۲۷۱.
باریکانی، آمنه و محمد ابراهیم ساربچلو (۱۳۹۰). بررسی عوامل مؤثر بر طلاق در مراجعین به دفاتر ازدواج و طلاق و مجتمع­های قضایی استان قزوین در سال ۱۳۸۶. مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب­های اجتماعی ایران، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران: انجمن جامعه شناسی ایران.
حاتمی نژاد، حسین، امیر اشنویی، و سمیه خادمی (1394). تحلیل فضایی رابطه شهرنشینی و طلاق در استان­های کشور، مطالعات محیطی هفت حصار، سال 4، شماره 11، صص 50-45.
حفاریان، لیلا، اصغر آقایی، محمدباقر کجباف و منوچهر کامکار (1388)، مقایسۀ کیفیت زندگی و ابعاد آن در زنان مطلقه و غیرمطلقه و رابطۀ آن با ویژگی های جمعیت شناختی در شهر شیراز. دانش و پژوهش در روا نشناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره 41، صص 86-64.
حیاتی، مژگان و شهلا سلیمانی (1397). پیامدهای طلاق برای فرد مطلقه: یک مطالعه کیفی. رویش روانشناسی، سال هفتم، شماره 11، شماره پیاپی 32.
خوندابی، بتول (1387). بررسی علل چاقی کودکان و نوجوانان ایرانی با استفاده از روش آنالیز مسیری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
درگاهی، حسن، مجتبی قاسمی و امین بیرانوند (1397). عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر طلاق در ایران با تأکید بر ادوار تجاری، آموزش و اشتغال زنان، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، سال9، شماره 4. 
سازمان ثبت احوال کشور (1396). سالنامه آمارهای جمعیتی 1396.
عسکری ندوشن، عباس (1388)، آرمانگرایی در توسعه و تغییر خانواده ( باتأکید بر متغیرهای جمعیتی در ایران)، مطالعه موردی در شهر یزد، پایان‌نامه دوره دکتری جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
عسگری، حشمت‌الله و بهروز بادپا (1391). اثر نوسانان موقت و پایدار درآمد خانوار در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 9، شماره 3، صص 85-61.
علی‌مندگاری، ملیحه و حجیه‌بی­بی رازقی‌نصرآباد (1395). بسترهای اقتصادی مؤثر بر تصمیم‌گیری زوجین به طلاق، مطالعه موردی شهر تهران. پژوهش‌نامه زنان، سال هفتم، شماره سوم، صص 145-117.
عیسی زاده، سعید، اسماعیل بلالی، و علی‌محمد قدسی (1390). بررسی ارتباط بیکاری و طلاق در ایران طی دوره 1385-1345. کار و جامعه، شماره 130 و 131، صص 52-41.
فلاحی، محمدعلی. دلدار، فائزه (1395). بررسی عوامل موثر بر طلاق در استانهای ایران با تاکید بر عوامل اقتصادی. فصلنامه فرهنگی و تربیتی زنان و خانواده. سال دهم، شماره 34.
کاظمی‌پور، شهلا (1388). مبانی جمعیت‌شناسی، ویرایش دوم، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش­های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
کلانتری، عبدالحسین و پیام روشنفکر (1393). طلاق در ایران. انتشارات جامعه شناسان. تهران.
کلانتری، عبدالحسین؛ روشنفکر، پیام و جلوه جواهری (1390)، " آثار و پیامدهای طلاق؛ مرور نظام مند تحقیقات انجام شده در ایران با تأکید بر ملاحظات جنسیتی 1390- 1376"، زن در توسعه و سیاست، دروه 9، شماره 3، صص 132-111.
مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مرکز آمار ایران (1395)، چکیده نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی.
مرکز آمار ایران (1396)، طرح آمارگیری از هزینه و درامد خانوارارهای شهری.
مرکز آمار ایران (1397)، چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار.
موسایی، میثم، نادر مهرگان و سعید گرشاسبی فخر (1388). تأثیر سواد، شهرنشینی، هزینه خانوار و درآمد و توزیع آن بر نرخ طلاق در ایران- یک تحلیل سری زمانی. جامعه شناسی ایران، دوره 10، شماره 4.
نصراللهی، زهرا. غفاری گولک، مرضیه. پروا، علی اکبر (1392).  عوامل تعیین کننده طلاق در ایران با تاکید بر عوامل اقتصادی. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال 11، شماره 4، صص 186-165
نصراللهی، زهرا. مرضیه غفاری گولک، و علی اکبر پروا (1392). عوامل تعیین‌کننده طلاق در ایران با تأکید بر عوامل اقتصادی. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال 11، شماره 4، صص 189-165.
Blossfeld, H-P., De Rose, A., Hoem, J., and Rohwer, G. (1993). Education, modernization, and the risk of marital disruption: Differences in the effect of women's educational attainment in Sweden, West Germany and Italy. Stockholm Research Reports in Demography; No. 76. University of Stockholm.
Bracher, M, Santow, G, Morgan, S.P. and J. Trussell (1993).”‘Marriage dissolution in Australia: models and explanations”, Population Studies, 47: 403–25.
Burgess, S., Propper, C., & Aassve, A. (2003). The role of income in marriage and divorce transitions among young Americans. Journal of Population Economics, 16(3), 455–475.
Cameron, S. (1996). Shifting parameters in the economic model of divorce: Evidence from the United Kingdom. Journal of Socio-Economics, 25(6), 663– 669.
Cheng, Yen hsin Alice. 2016. More education, fewer divorces? Shifting education differentials of divorce in Taiwan from 1975 to 2010. Demographic Research, 34: 927-942.
Clarke, L. and Berringto (1999). A Socio-demographic predictors of divorce. In, Simons, J. (ed.) High Divorce Rates: The State of the Evidence on Reasons and Remedies: Reviews of the Evidence on the Causes of Marital Breakdown and the Effectiveness of Policies and Services Intended to Reduce its Incidence. (Lord Chancellor's Department Research Series, 2/99, 1) London, UK. Lord Chancellor's Department.
Conger, E. and Elder (1900). “Linking Economic hardship to material quality in stability”, Journal of marriage and the family: 646.
Davis, K. (1984). “Wives and Work: The Sex Role Revolution and Its Consequences”, Population and Development Review. 10: 397-417.
Diekmann, A. (1992). Sex-Ratio, divorce, and labor force participation — an analysis of international aggregate data. In: Haag G., Mueller U. Troitzsch K.G. (eds) Economic Evolution and Demographic Change. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, Vol 395. Springer, Berlin, Heidelberg.
Dollar, C. B, (2015). Sex Ratio Effects on Marital Formation and Dissolution, 1980–2000, Sociological Inquiry, 85(4):556–575. DOI: 10.1111/soin.12093.
Dommaraju, Premchand. 2016. Divorce and separation in India. Population and Development Review, 42 (2):195-223.
Good, W. (1963). World Revolution and Family Patterns, London: Free Press of Glencoe.
Hellerstein, J.K. & Morrill, M.S (2011). Booms, Busts, and Divorce. The B.E. Journal of Economic Analysis & Policy, 11(1), 1-28.
Hewitt B., J. Baxter and M. Western (2005). “Marriage breakdown in Australia: The social correlates of separation and divorce”, Journal of Sociology, 41: 163.
Jayakody.R, A.Thornton. W. Axinn (2007). International Family Change Ideational Perspectives. New York: Taylor & Francis Group, LLC.
Macaulay, C. (1974). Letters on education. New York: Garland.
Nunley, John M. Seals, Alan (2010). The effects of household income volatility on divorce. The American journal of economics and sociology, 69(3): 983-1010.
Raymo, James M. Fukuda, Setsuya. Iwasawa, Miho (2013). Educational Differences in Divorce in Japan. Demographic Research, 28:177-206.
Sout, scott j. Trent, Katherine (1988). Sex Ratios and women’s Roles: A cross national analysis. American Journal of Sociology, 93(5):1096-1115.
Waite, L. J. and L.A. Lillard (1991). “Children and marital disruption”, American Journal of Sociology, 96: 930–53.
Zeng,Yi. Schultz, T.Paul. Deming, Wang. Danan,Gu. (2002). Association of Divorce with Socio- demographic Covariates in China, 1955-1985: Event History Analysis Based on Data Collected in Shanghai, Hebei, and Shaanxi. Demographic Research, 7:407-432.