نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه گیلان و مدرس دانشگاه پیام نور

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه مازندران و مدرس دانشگاه پیام نور

چکیده

شناخت کنش­ها و ایده­آل­های فرزندآوری در بین گروه­های قومی-مذهبی در جوامع چندقومی و تعیین‌کننده­های آن، نقش مهمی در درک خصوصیات ویژۀ فرهنگ­های باروری، ساختار و ترکیب جمعیت خواهد داشت. هدف این مقاله، بررسی عوامل مؤثر بر تعداد ایده­آل فرزندان در استان سیستان و بلوچستان است. روش تحقیق، پیمایشی بوده و داده­ها با استفاده از پرسشنامه جمع­آوری شده است. جامعه آماری شامل زنان و مردان 65-18 ساله استان سیستان و بلوچستان در سال 1397 بوده که از بین آنها، تعداد 413 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای به­عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته­ها نشان می‌دهند که بیشتر افراد، تعداد ایده­آل فرزندان خانواده را دو فرزند می‌دانند، و این تعداد در بین پاسخگویان غیربلوچ (41 درصد) بیشتر از بلوچ (28 درصد) است. نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که در مدل نهایی، متغیرهای استفاده از رادیو و تلویزیون و روزنامه، نگرش جنسیتی مدرن، تأثیر منفی و معنی­دار، و متغیرهای سن، هزینه خانوار، قومیت و بُعد مناسکی دینداری اثر مثبت و معنی­دار بر تعداد ایده­آل فرزند دارند. همچنین تأثیر سایر متغیرها بر تعداد ایده­آل فرزند، تحت تأثیر متغیر دینداری (بُعد مناسکی) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Influencing Factors on the Ideal Number of Children in Sistan and Baluchestan Province

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Hasani 1
  • Hamideh Mohammadzadeh 2
  • Fatemeh Mohammadzadeh 3

1 Assistant professor, Department of Social Sciences, Sistan and Baluchestan University (Corresponding Author)

2 M. A. in Sociology at Guilan University, Rasht, Iran and lecturer of Payam-e-Noor University

3 M. A. in Sociology at Mazandaran University and lecturer of Payam-e-Noor University

چکیده [English]

The recognition of childbearing behaviors  and childbearing ideals among ethnic- religious groups in the multi-ethnic societies and its determinants plays an important role in the understanding of specific characteristics of fertility cultures, structure and population composition. The purpose of this study is to investigate the influencing factors on the ideal number of children in Sistan and Baluchestan province. The research method was survey and data collected using questionnaire. Statistical population included men and women aged 18 to 65 years in Sistan and Baluchestan, from among them, 413 people have been selected through multi-stage cluster sampling method. The findings indicate that most people identified two children as the ideal number of children and this number was greater among non- Baluch (41 percent) respondents than Baluch respondents (28 percent). The result of multivariate regression shows that use of broadcasting and newspaper, and modern gender attitude have negative and significant effect of ideal fertility and age, household cost, ethnicity, and ritual dimension of religiosity have positive and significant effect on the ideal number of children. Moreover, the effect of other variables on ideal number of children is influenced by the religiosity (ritual dimension).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family
  • Ideal Number of Children
  • Religiosity
  • Ethnicity
  • Gender Attitude
  • Sistan & Baluchestan Province
ادیبی سده، مهدی، اسحق ارجمند سیاهپوس و زهرا درویش­زاده (1390). بررسی میزان افزایش باروری و عوامل مؤثر بر آن در میان طایفه کرد ساکن اندیمشک، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 4، شماره1، صص 81-98.
ارجمندسیاه­پوش، اسحق و ناهید برومند (1395). بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی موثر بر گرایش به فرزندآوری در شهر اندیمشک با تأکید بر سبک زندگی (مطالعه موردی زنان متأهل کمتر از 35 سال)، مطالعات جامعه­شناختی جوانان، سال 6، شماره 21، صص 9-24.
پیلتن، فخرالسادات و محمد رحمانیان (1394). بررسی جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر تمایل به فرزندآوری زنان و مردان متأهل (مورد مطالعه: زنان و مردان 25 تا 45 ساله شهر جهرم)، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 7، شماره 2، صص 121-134.
 توسلی، غلامعباس و اسدالله مرشدی (1385). بررسی سطح دینداری و گرایش­های دینی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه صنعتی امیر کبیر)، مجله انجمن جامعه­شناسی ایران، سال 7، شماره4، صص96-118.

چمنی، سولماز، عالیه شکربیگی و محمود مشفق (1395). مطالعه تعیین‌کننده جامعه‌شناختی فرزندآوری (مورد کاوی: زنان متأهل شهر تهران، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال 5، شماره 20، صص 137-165.

حسینی، حاتم (1383). درآمدی بر جمعیت­شناسی اقتصادی‌ـ‌اجتماعی و تنظیم خانواده، ویراست دوم، چاپ دوم (ویرایش اول)، همدان، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
حسینی، حاتم و محمدجلال عباسی­‌شوازی (1386). تفاوت­های قومی باروری در ایران: روندها و عوامل مؤثر بر آن، مجله انجمن جامعه­شناسی ایران، دوره 8، شماره 4، صص 3-36.
خلفی، فاطمه (1395). بررسی رابطه فعالیت­های اقتصادی‌ـ‌اجتماعی زنان و باروری در شهر یزد، پایان­نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی، دانشگاه یزد.
راد، فیروز و حمیده ثوابی (1394). بررسی گرایش به باروری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی زنان متأهل 15-50 ساله ساکن شهر تبریز)، مطالعات زن و خانواده، دوره 3، شماره 1، صص 155-127.

رسول­زاده اقدم، صمد، سیمین افشار، صمد عدلی­پور و سیداحمد میرمحمدتبار (1394). تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با گرایش به فرزندآوری (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال پنجم5، شماره 20، صص 107-137.

زنگنه، مهدی (1395). ارزیابی و تحلیل شاخص­های توسعه انسانی در مناطق کشور، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال 3، شماره1، صص 149-160.
سراج­زاده، سیدحسین و فاطمه جواهری (1385). برابری‌گرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیرهای زمینه­ای و نگرشی مرتبط با آن، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره هفتم، شماره2، صص3-40.
سراج­زاده، سیدحسین، سارا شریعتی و سیروس صابر (1383). بررسی میزان دینداری و انواع ان با مداری اجتماعی، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد، سال1، شماره4، صص42-109.
سروش، مریم و شعله بحرانی (1392). رابطه دینداری، نگرش به نقش­های جنسیتی، و نگرش به فرزند، با تعداد واقعی و ایده­آل فرزند، زن در توسعه و سیاست، دوره 111، شماره 2، صص 189-208.
سفیری، خدیجه، افسانه کمالی و الهه فرج (1396). بررسی جامعه­شناختی نگرش مثبت به فرزند (مطالعات زنان شهر ایلام)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 19، شماره 75، صص 85-109.
شجاعی­زند، علیرضا (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران، مجله انجمن جامعه­شناسی ایران، شماره 1، صص34-66.
شیخ بیگلو، رعنا (1390). شناسایی مناطق محروم ایران با استفاده از رتبه­بندی ترکیبی، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 2، شماره 7، صص 53-70.
صادقی، رسول (1395). تحلیل بسترهای اجتماعی فرهنگی کاهش باروری در ایران»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال 5، شماره 20، صص 217-247.
عباسی­‌شوازی، محمدجلال و حاتم حسینی (1386). قومیت و باروری: آزمون فرضیه­های رقیب برای تبیین تفاوت­‌های قومی باروری در شهرستان ارومیه، نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران، دوره2، شماره 4، صص 5-41.
عباسی­‌شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1385). قومیت و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه­های قومی در ایران، نامه علوم اجتماعی، شماره 29، صص 29-58.
عباسی­شوازی، محمدجلال و سعید خانی (1394). ناامنی اقتصادی و باروری: مطالعه موردی زنان دارای همسر شهرستان سنندج، نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران، شماره17، صص 33-71.
عباسی­شوازی، محمدجلال، حسین محمودیان، رسول صادقی و زهرا قربانی (1397). تأثیر جهت­گیری ارزشی‌ـ‌نگرشی بر ایده­آل­های فرزندآوری در ایران، نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران، سال سیزدهم13، شماره 26، صص37-66.
عسکری ندوشن، عباس، حاتم حسینی و حامد کریمی (1394). بررسی تطبیقی عوامل تعیین کننده ایده­آل­های باروری زنان کرد شاغل و غیرشاغل شهر سنندج، مطالعات راهبردی زنان، سال 17، شماره67، صص 45-83.
عنایت، حلیمه و لیلا پرنیان (1392). مطالعه رابطه جهانی­شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری، زن و جامعه، سال 4، شماره 2، صص 109-136.
فروتن، یعقوب و سمیه میرزایی (1397). ترجیحات قومی فرزندآوری در ایران، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 4، شماره2، صص35-60.
فروتن، یعقوب و صدیقه رضایی پاشا (1397). تأثیرات هویت دینی بر تمایلات فرزندآوری در مناطق روستایی و شهری منتخب ایران، فصلنامه مطالعات ملی، سال 19، شماره 1، صص 75-96.
فروتن، یعقوب و فرشاد کرمی (1395). الگوها و تعیین­کننده­های تمایلات فرزندآوری در ایران، نامه انجمن جمعیت­‌شناسی ایران، دوره 11، شماره 21، صص 72-101.

فروتن، یعقوب، الهه سادات ایزی و سمیه نعیمی (1395). تمایلات شیعی‌ـسنّی فرزندآوری در شهرستان‌های بجنورد و گنبدکاووس، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 16، شماره 62، صص 187-223.

قدرتی، حسین و علی­یار احمدی (1390). تحلیل سرمایه اجتماعی و باروری زنان در مناطق شهری سبزوار، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 4، صص 79-94.
گیدنز، آنتونی. (1384). پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی. (1389). جامعه­شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، چاپ پنجم، تهران: نشر نی.
گیلیس، مالکوم، دوایت اچ پرکینز، اچ دوایت، مایکل رومر، دانلد آر مایکل و دانلد آر اسنودگراس (1385). اقتصاد توسعه، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
لوکاس، دیوید و پاول میر (1384). درآمدی بر مطالعات جمعیتی، ترجمه حسین محمودیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمودیان، حسین (1379). پژوهشی در زمینه­های نظری و نتایج تجربی مهاجرت و باروری، نامه علوم اجتماعی، شماره 15، صص 147-164.

محمودیان، حسین و رضا نوبخت (1389). مذهب و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه­های مذهبی سنّی و شیعه شهر گله­دار استان فارس، مسائل اجتماعی ایران، سال 1، شماره 1، صص 195-215.

محمودیان، حسین و سراج­الدین محمودیانی (1393). مطالعه تطبیقی نگرش مردان و زنان به تعداد فرزندان دلخواه (مطالعه موردی افراد در شرف ازدواج مراجعه کننده به مراکز بهداشتی منتخب شهر کرمانشاه)، مطالعات راهبردی زنان، دوره 16، صص 97-124. 

مدیری، فاطمه (1396). بررسی مقایسه­ای تأثیر دینداری و نگرش­های جنسیتی بر قصد فرزندآوری به تفکیک جنسیت در شهر تهران، برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 8، شماره 32، صص 171-202.
مرکز آمار ایران (1375). سالنامه آماری  استان سیستان و بلوچستان، سال (1375).
مرکز آمار ایران (1385). سالنامه آماری  استان سیستان و بلوچستان، سال (1385).
مرکز آمار ایران (1390). سالنامه آماری  استان سیستان و بلوچستان، سال (1390).
مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری استان سیستان و بلوچستان، سال (1395).
Abasi-Shavazi, M. J. P, Mcdonald. M, Hoseini-Chavoshi. (2009). The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction. London: Springer Publication.
Abuov, A. (2010). Ethnic Differentiation of Fertility In in Kazakhstan, Master Thesis, Charles University In Prague, Faculty of Science, Department of Demography And Geodemography.
Adhikari, R. (2010). Demographic, Socio-Economic And and Cultural Factors Affecting Fertility Differentials In Nepal, BMC Pregnancy And Childbirth, 10(19): 3-11.
Bernardi, L. (2003). Channels of Social Influence on Reproduction, Population Research and Policy Review, 22 (5-6): 527–555.
Bongaarts, J. (2002). The End of Fertility Transition in the Developed World, Population and Development Review, 28: 44–419.
Bongaarts, J. S.C, Watkins. (1996). Social interactions and contemporary fertility Transitions, Population and Development Review, 22: 639–682.
Branas-Garza, P. Sh, Neuman. (2007). Parental religiosity and Daughters ‘fertility the case of Catholics in southern Europe, Review of Economy of Household, 5: 305-327.
Caldwell, J. C. (2006). Demographic Transition Theory. Dordrecht: Springer Publication.
Carlsson, U. S, Tayie. G, Jacquinot-Delaunay. J. M. P, Tornero. (2008). Empowerment through Education: An Intercultural Dialogue, Sweden: Goteborg University.
Chang, C.F. (2003), Fertility Patterns Among the Minority Populations of China: A Multilevel Analysis, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy, Texas A&M University.
Guetto, R. R, Luijkx. S, Scherer. (2015). Religiosity, Gender Attitudes and Women’s Labour Market Participation and Fertility Decisions In in Europe, Acta Sociologica, 58(2): 155–172.
Hakim, C. (2003). A New Approach To to Explaining Fertility Patterns: Preference Theory, Population And Development Review, 29 (3): 349 - 374.
Heyford, S. R. S. P, Morgan. (2008). Religiosity and Fertility in the United States: The Role of Fertility Intentions, Sociology Forces, 86(3):1163-1188.
Kohler. H. P. C, Bühler. (2001). Social Networks and Fertility, In: Smelser, N.J. and Baltes, P.B. (eds.), International encyclopedia of the social & behavioral sciences. Oxford: Pergamon: 14380–14384.
Kulu. H. T, Hannemann. (2016). Why Does Fertility Remain High Among Certain UK – Born Ethnic Minority Women? Demographic Research, 35: 1441-1488.
Lopez, D. E. G, Sabagh. (1978). Untangling Structural and Normative Aspects of the Minority Status- Fertility Hypothesis, Sociology, 83(6): 1491-1497.
Mcdonald, P. (2000). Gender Equity in Theories of Fertility Transition. Population and Development Review, 26(3): 427–439.
Millre, W.B. (1994). Childbearing motivations, desires, and intentions: A theoretical framework, Genetic, Social and Psychology Monographs, 120(2):58-223.
Palamuleni, M. E. (2014). Social and Economic Factors Affecting Ethnic Fertility Differentials in Malawi, Development and Sustainability, 3(1): 70-88.
Payne, J. (2004). The Impact of a Reduced Fertility Rate on Women's Health. BMC Women's Health, 4(Suppl 1): S11.
Peri-Rotem, N. (2016), Religion and Fertility in Western Europe: Trends across Cohorts in Britain, France and the Netherlands, Population, 32: 231–265.
Requena, M. L, Salazar. (2014). Education, Marriage, and Fertility the Spanish Case, Family History, 39 (3): 283-302. Doi: 10.1177/0363199014527592.
Roberts, E. B. A, Metcalfe. M. T, Jack. (2011). Factors that influence the childbearing intentions of Canadian men, Human Reproduction, 26 (5): 1202–1208.
Shapiro. D. B. O, Tambashe. (2017). Fertility, Ethnicity, and Education in the Democratic Republic of the Congo, African Population Studies, 31(1): 3253-3270.
Shreffler, K. M. (2016). Contextual Understanding of Lower Fertility among U.S. Women in Professional Occupations, Family Issues, 38 (2): 1-21.
Söderberg, M. I, Lundgren. K, Christensson. I, Hildingsson. (2013). Attitudes toward fertility and childbearing scale: an assessment of a new instrument for women who are not yet mothers in Sweden, BMC Pregnancy and Childbirth, 6 (2): 54-58, DOI: 10.1186/1471-2393-13-197.
Testa, M. R. (2014). On the Positive Correlation between Education and Fertility Intentions in Europe: Individual- and Country-Level Evidence, Advances In Life Course Research, 21: 28–42.
 Zhang, L. (2008). Religious Affiliation, Religiosity and Male and Female Fertility, Demographic Research, 18 (8): 233-262.