دوفصلنامه مطالعات جمعیتی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

راهنمای تنظیم مقاله

راهنمای ارسال مقاله

فایل الگوی تنظیم مقاله

فرم تعارض منافع / تعهدنامه

وظایف و تعهدات

راهنمای داوری

اسامی همه داوران نشریه

اسامی داوران به تفکیک سال

معرفی مدل‌سازی عامل‌بنیان در تبیین باروری پایین

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 استاد جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ استاد افتخاری دانشگاه ملبورن، ملبورن، استرالیا.

2 دانشجوی دوره دکتری جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

یکی از اهداف مهم در جمعیت‌­شناسی کمک به اتخاذ سیاست‌های مناسب و تأثیرگذار در مواجهه با باروری پایین می­‌باشد. این موضوع برای ایران با توجه به تجربه باروری پایین‌تر از حد جانشینی اهمیت ویژه‌­ای دارد، و در سال‌های اخیر مطالعاتی با استفاده از روش‌های تحلیلی برای تبیین باروری انجام‌شده است. در این مقاله ابتدا ضمن مروری اجمالی بر این مطالعات، روش‌های تحلیلی تبیین باروری پایین نقد و بررسی می‌شود. عدم وجود یک رابطه خطی، یکنواخت و همگن بین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر باروری پایین و عدم درک عمیق از سیستم پیچیده باروری پایین مواردی هستند که در مطالعات انجام‌شده مشهود است. روش مدل‌سازی عامل‌­بنیان به‌عنوان یک ابزار تکنیکی و راهکار مناسب مبتنی بر برنامه­‌نویسی کامپیوتری معرفی می‌شود که می‌تواند محدودیت‌های موجود در روش‌های تحلیلی را بر طرف نماید. امکان ایجاد ارتباط بین سطوح خرد و کلان، و نیز مدل‌سازی سیستم‌های پیچیده نقاط قوت روش‌های عامل‌بنیان در تبیین باروری پایین می­‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Introduction of Agent-Based Modeling in Explaining Low Fertility

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi 1
  • Nasibeh Esmaeili 2

1 Professor of Demography, Department of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran; Honorary Professor, University of Melbourne, Australia, E-mail: mabbasi@ut.ac.ir

2 Ph.D Student in Demography, Department of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. (Corresponding Author). E-mail: nasibeh.esmaeli@ut.ac.ir

چکیده [English]

One of the important issues in demography is helping to adopt appropriate and effective policies dealing with low fertility. This topic has a special importance in Iran due to the attainment of below-replacement fertility. Using analytical methods, some studies have been conducted to analyze low fertility in recent years. In this paper, the studies explaining low fertility using analytic method are critically reviewed. The absence of a linear, uniform and homogeneous relationship between the independent variables affecting low fertility and lack of deep understanding of the complex system of lower fertility are evident in previous studies. Agent-based modeling is introduced as a technical tool and a suitable solution developed based on computer programming. This approach can easily resolve the limitations associated with analytical methods. The ability of agent-based modeling in making bridge between micro and macro levels as well as the capability of complex system modeling are the strengths that can be employed in explaining the complex system of low fertility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Low fertility
  • Computer Programming
  • Complex system
  • Agent-based Modeling
  • Analytical Methods

این مقاله برگرفته از رساله دوره دکتری نویسنده دوم می‌باشد. 

مراجع
آذر، عادل و آرش صادقی (1391). مدل‌سازی عامل‌بنیان رویکردی جدید در مسائل پیچیده اخلاقی، فصلنامه اخلاق در علوم  و فناوری، سال 7، شماره 1، صص 16-6.
آذر، عادل، علیرضا سارنج، علی‌اصغر صادقی مقدم، علی رجب‌زاده و هاشم معزز (1397). مدل‌سازی عامل‌گرای رفتار سهام داران در بازار سرمایه ایران ، فصلنامه تحقیقات مالی، دوره 20، شماره  2، صص 150-130.
آذرفر، امیر، عادل آذر و سیده زهرا کلانتری (1396). شبیه‌سازی تغییرات جمعیتی ایران با استفاده از مدل پایه عامل بنیان، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 3، شماره 1، بهار و تابستان 1396، صص 38-7.
اسمعیلی، نصیبه (1400). تجزیه‌وتحلیل سیستمی باروری پایین با رویکرد مدل‌سازی عامل‌بنیان: مطالعه موردی استان تهران، رساله دوره دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
اصغرپور ماسوله، احمدرضا و سیده سمانه امیری (1393). مدل‌سازی عامل محور، دومین کنفرانس علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، 25 دی1393.
ترابی، فاطمه (1391). نقش ناهمگونی مشاهده‌نشده در تحلیل‌های پیشینه واقعه: کاربرد در تحلیل رفتار باروری زنان در ایران،  نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران،  سال 5، شماره 10، صص 32-6.
رازقی نصرآباد، حجیه‌بی‌بی و حسن سرایی ( 1393 ). تحلیل کوهورتی ارزش فرزند در استان سمنان، زن در توسعه و سیاست. دوره 12، شماره 1، صص 229-250.
روشنی، سعید  (1397). کاربرد مدل‌سازی در تحلیل سیستم‌های پیجیده  اجتماعی: روش‌شناسی  تحلیل سیستم‌های  نوآوری، سیاست‌نامه علمی و فناوری، دوره 8، شماره 2، صص 70-59.
سازمان ثبت احوال کشور (1397). داده‌های ثبت ولادت 1397، قابل دسترس در:
https://www.sabteahval.ir
سازمان ثبت احوال کشور (1398). داده‌های ثبت ولادت 1398، قابل دسترس در:
   https://www.sabteahval.ir
صادقی، رسول و بتول محسن آبادی (1396).  بررسی تأثیر شبکه اجتماعی در رفتار و نیّات باروری زنان در شهر تهران، مطالعات راهبردی زنان، سال 20،  شماره 77، صص 108 -87.
صادقی، رسول و نصیبه اسمعیلی (1399). تحلیل چندسطحی همبسته‌های فردی و استانی باروری در ایران، آماده انتشار در مجله مطالعات راهبردی زنان.
ضیایی بیگدلی، محمدتقی، صمد کلانتری و محمدباقر علیزاده اقدم ( 1385 ). رابطه بین میزان باروری کل با توسعه اقتصادی و اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 5، صص 140-123.
عباسی شوازی، محمدجلال  و زهره خواجه صالحی (1392). سنجش تأثیر استقلال،  مشارکت اجتماعی و تحصیلات  زنان بر تمایل به فرزندآوری، مطالعه موردی شهر سیرجان، زن در توسعه و سیاست، دوره 11، شماره 1، صص 64-45.
عباسی شوازی، محمدجلال (1381). همگرایی رفتارهای باروری در ایران: سطوح باروری استان‌ها، روندها و الگوها در ایران، مجله علوم اجتماعی، شماره 18، صص 231- 201.
عباسی شوازی، محمدجلال و احمد دراهکی (1396). تأثیر سنخ‌های متفاوت شبکه‌های اجتماعی بر قصد باروری: مطالعه زنان حداقل یکبار ازدواج کرده مناطق شهری استان بوشهر، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 23، صص 41-7.
عباسی شوازی، محمدجلال و احمد دراهکی (1397). تأثیر مکانیزم‌های شبکه‌های اجتماعی بر قصد فرزندآوری زنان نقاط شهری استان بوشهر، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 4، شماره 1، صص 39-1.
عباسی شوازی، محمدجلال و سعید خانی (1393). ناامنی اقتصادی و باروری: مطالعه موردی زنان دارای همسر شهرستان سنندج، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره 13، شماره1، صص 76-37.
عباسی شوازی، محمدجلال و عباس عسکری ندوشن (1384). تغییرات خانواده و کاهش باروری، در ایران مطالعه موردی استان یزد، نامه علوم اجتماعی،  شماره 25، صص 75-35.
عباسی شوازی، محمدجلال و ملیحه علی‌مندگاری (1389). تأثیر ابعاد متفاوت استقلال زنان بر رفتار باروری آنها در ایران، پژوهش زنان، دوره 8، صص  32-1.
عباسی شوازی، محمدجلال و میمنت حسینی چاوشی (1390). تنظیم خانواده، باروری و تحول سیاست‌های جمعیتی در ایران،  مجله معرفت در دانشگاه اسلامی، سال 15، شماره 3، صص 26- 8.
 عباسی شوازی، محمدجلال و میمنت حسینی‌چاوشی (1392). تحولات باروری در ایران در چهار دهه اخیر: کاربرد و ارزیابی روش فرزندان خود در برآورد باروری با استفاده از داده‌های سرشماری 1365، 1375، 1385 و 1390، تهران: مرکز آمار ایران، پژوهشکده آمار.
عباسی شوازی، محمدجلال، حجیه‌بی‌بی رازقی نصرآباد و میمنت حسینی چاووشی (1399). امنیت اقتصادی اجتماعی و قصد باروری در شهر تهران.  نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره 15، شماره 29، ص 238-211.
کلانتری، صمد، محمد عباس‌زاده، فاروق امین مظفر و ندا راکعی بنا­ب (1389 ). بررسی جامعه‌شناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه جوانان متأهل شهر تبریز)،  جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 21، شماره 1، صص 104-83.
کنعانی، محمدامین (1385). پیوند سنت و نوسازی در افزایش سن ازدواج: نمونه ایرانین ترکمن،  نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال 1، شماره 1، صص 126-104.
محمودیان، حسین (1383). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، شماره 24 ، صص 53-27.
محمودیانی، سراج و رسول صادقی (1393). مشخصه‌های فردی و استانی مرتبط با رفتار باروری در زنان ایرانی 1390، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، سال 18، شماره 11، صص 647-640 .
مدیری، فاطمه و حجیه بی‌بی رازقی نصرآباد (1394). بررسی رابطه دین‌داری و قصد باروری در شهر تهران،  نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره 10، شماره 20، صص 136-128.
مرکز آمار ایران (1396). نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 1396، قابل دسترس  در:
 https://www.amar.org.ir
مطیع‌ حق‌شناس، نادر (1382 ). بررسی تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی بر رفتار باروری در ارومیه، فصلنامه جمعیت، شماره 45 و 46، صص 102-87.
منصوری، سعیده، عادل آذر، علی دیواندری و رسول رمضانیان (1396). شبیه‌سازی  عامل بینان زنجیره تأمین خدمت بانکداری بر مبنای منطق خدمت غلبه خدمت، مجله مدیریت بازرگانی، دوره 9، شماره 3، صص 688-661.
Abbasi-Shavazi, M. J. & P. McDonald (2006). The fertility decline in the Islamic Republic of Iran, 1972-2000, Asian Population Studies, 2 (3): 217-237.
Abbasi-Shavazi, M. J.; P. McDonald  & M. Hosseini Chavoshi (2003). Changes in Family, Fertility Behavior and Attitudes in Iran, Working Paper in Demography, No. 88, Australian National University, Canberra, 1-32.
Abbasi-Shavazi, M. J.; P. McDonald & M. Hosseini Chavoshi (2007). The Path to Below Replacement Fertility in Iran, Asia-Pacific Population Journal, 22(2): 91-112.
Abbasi-Shavazi, M. J.; P. McDonald & M. Hosseini Chavoshi (2009). The Fertility Transition in Iran: Revelution and Reproduction, Springer.
Abbasi-Shavazi, M. J.; P. McDonald & M. Hosseini Chavoshi (2009). Family Change and Continuity in Iran: Birth Control Use before First Pregnancy, Journal of Marriage Family, 71(5): 1309–1324.
Aghajanian, A.&  A. H. Mehryar (1999). Fertility transition in the Islamic Republic of Iran:1967 – 1996, Asia-Pacific Population Journal (24): 21-42.
Bijak, J., D. Courgeau, E. Silverman & R. Franck (2018). Modelling in Demography: From Statistics to Simulations, Springer Nature Switzerland AG. Part of Springer Nature.
Billari, F. & A. Prskawetz (2003). Agent-based computational demography: Using simulation to improve our understanding of demographic behaviour, Heidelberg: Physica Verlag.
Billari, F. C. & A. Prskawetz (2005). Studying population dynamics from the bottom-up: the crucial role of agent-based computational demography, MIMEO, 1-13.
Billari, F. C. & H. P. Kohler (2004). Patterns of low and very low fertility in Europe, Population Studies, 58(2): 161-176.
Billari, F. C. (2004). Becoming an Adult in Europe :A Macro(/Micro)-Demographic Perspective, Demographic Reserched, 3(2): 16-37.
Billari, F. C. (2015). Integrating macro- and micro-level approaches in the explanation of population change, Population Studies, A Journal of Demography, 10-30.
Billari, F. C.; T. Fent; A. Prskawetz & J. Scheffran (2006). Agent –based  Computational  Modelling Applications in Demography, Social ,Economic and Environment sciences-Physican –ver lag, A Springer Company.
Billari, F. C.; T. Fent; A. Prskawetz & J. Scheffran (2007). The Wedding-Ring An agent-based marriage Model based on social interaction, Demographic Reserched, 17(3): 59-82.
Bjorklund, A. (2006). Does Family Policy Affect Fertility? Journal of Population Economics, 19 (1): 3–24.
Blossfeld, H. P. & J. Huinink (1991). Human Capital Investments or Norms of Role Transition? How Women’s Schooling and Career Affect the Process of Family Formation, American Journal of Sociology, 97 (1): 143–168.
Bonabeau, E. (2001). Agent based modeling: Methods and techniques for simulating human system , National Academy of Science, 99(3): 7280-7287.
Bongaarts, J. & R. A. Bulatao (2000). Beyond Six Billion: Forecasting the World’s Population. Panel on Population Projections, Committee on Population, Commission on Behavioral and Social Sciences and Education. Washington, D.C.: National Academy Press.
Bongaarts, J. (2002). The end of the fertility transition in the developed world, Population and Development Review, 28(3): 419-443.
Borshchev, A. (2013). The big book of simulation modeling: multimethod modelling with AnyLogic, North America.
Buhler, C. (2008). On The Structural Value of Children and Its Implication on Intended Fertility In Bulgaria, Demographic Research, (18): 569-610.
Burch, T. K. (2002). Data, Models, Theory and Reality: The Structure of Demographic Knowledge, Demographic Research, 28 (1): 21-35.
Burch, T. K. (2003). Demography in a new key: A theory of population theory, Demographic Research, 9(11): 264-282.
Burch, T. K. (2018). Model-Based Demography, Springer Open.
Caldwell, J. (1993). The Asian revolution: its implications for transition theories’ in R. Leete and I. Alam, The Revolution in Asian Fertility: Dimensions, Causes and Implications, Oxford: Clarendon Press: 299-316.
Caldwell, J. C. (2006). Demographic Transition Theory, Springer.
Courgeau, D., Bijak, J., Franck, R.,&  Silverman, E .(2017). Model-based demography: Towards a research agenda. In A, Grow and Van Bavel, J (Eds.), Agent-based modelling and population studies (Springer series on demographic methods and population analysis, 29–51.
Demeny, P. (2004). Population Futures for the Next Three Hundred Years: Soft Landing or Surprises to Come? Population and Development Review, 30 (3): 507–517.
Demeny, P. (2015). Sub-replacement fertility in national populations: Can it be raised? Population Studies a Journal of Demography,  69(1): 77-85.
Epstein, J. M. & R. Axtell (1996). Growingn Artifical Societes,Social Scines From The Bottom Up,Brooking Institution press Washington, D.C,The MIT Press.
Epstein, J. M. (2006). Generative Social Science. Studies in Agent-Based Computational Modeling, Princeton, Princeton University Press.
Erfani A. & K. McQuillan (2008). Rapid fertility decline in Iran: Analysis of intermediate variables, Journal of Biosocial Sciences, 40(3): 459–478.
Freedman, R. (1987). The contribution of social science research to population policy and family planning program effectiveness, Studies in Family Planning, 18(2): 57-82.
Frejka T. & J. Ross (2001). Paths to subreplacement fertility: the empirical evidence. Popul Dev Rev, (27) :213–54.
Giere, R. N. (1999). Science without laws. Chicago: University of Chicago Press.
Giulio, P. T. Fent, D. Philipov, J. Vobecká & M. Winkler-Dworak (2013). A Family-Related Foresight Approach Paola, Working Paper Series, Changing families and sustainable societies: Policy contexts and diversity over the life course and across generations, 1-33.
Goldin, C. (2006). The Quiet Revolution That Transformed Women’s Employment, Education, and Family. American Economic Review, 96 (2): 1–21.
Goldstein, J. R. (2006). How Late Can First Births Be Postponed? Some IllustrativePopulation-level Calculations, Vienna Yearbook of Population Research, 153-165.
Gustafsson, S. & A. Kalwij (2006). Education and Postponement of Maternity Economic Analyses for Industrialized Countries Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers and Springer.
Hosseini-Chavoshi, M,  P. McDonald & M. J. Abbasi-Shavazi (2006). The Iranian Fertility Decline, 1981-1999: an Application of the Synthetic Parity Progression Ratio Method, Population, 61(5-6): 701-718.
Kagitcibasi, C. & B. Ataca (2015). Value of Children, Family Change, and Implications for the Care of the Elderly, Cross-Cultural Research, SAGE Publications Reprints and permissions, 49(4): 374–392.
Kim, J. K. Ransikarbum, N. Kim, & E. Paik (2016). Agent-based Simulation Modeling of Low Fertility Trap Hypothesis, Digital library: 83-86.
Kohler, H., F. C. Billari & J. A. Ortega (2002). The Emergence of Lowest-Low Fertility in Europe During the 1990s, Population and Development Review, 28 (4): 641–680.
Kohler, H. P. & J. A. Ortega (2002). Tempo-adjusted Period Parity Progression Measures, Fertility Postponement and Completed Cohort Fertility, Demographic Research, 6 (6): 91–144.
Lutz, W. & K. C. Samir (2011). Global Human Capital: Integrating Education and Population, Science 333 (6042): 587–592.
Lutz, W. (2006). Fertility Rates and Future Population Trends: Will Europe’s Birth Rate Recover or Continue to Decline? International Journal of Andrology, 29 (1): 25–33
 Manzo, G. (2014). The Potential and Limitations of Agent-based Simulation An Introduction , Revue française de sociologie,Carin Info, 55(4): 653-688.
Mason, K. O. (1987). The impact of women’s social position on fertility in developing, Sociological Forum, Special Issue: Demography as an Interdiscipline , 718-745
Mason, K. O. (1997). Explaining Fertility Transitions, Demography, 34 (4):443–454.
McDonald, P. (2001). Theory pertaining to low fertility, International Perspectives on Low Fertility: Trends, Theories and Policies, 1-15.
McDonald, P. (2013). Societal Foundations for Explaining Fertility: Gender Equity, Demographic Research, 28 (15): 981–994.
Mills, M., Letizia, M., Tanturri M.L., & Begall, K. (2008). Gender Equity and Fertility Intentions in Italy and the Netherlands, Demographic Research, 18 (1): 1–26.
Mills, M., R. R. Rindfuss,  P. McDonald, & E. T. Velde (2011). Why Do People Postpone Parenthood? Reasons and Social Policy Incentives, Human Reproduction Update, 17 (6): 848–860.
Morgan, P. & M. Taylor (2006). Low Fertility at the Turn of the Twenty-First Century, NIH Public Access, (32): 375–399
Morgan, S. P. (2003). Is low fertility a twentyfirst-century demographic crisis? Demography, (40): 589–603
Nauck, B. & D. Klaus (2007). The Varying Value of Children: Empirical Results from Eleven Societies in Asia, Africa and Europe, Current Sociology, 55(4): 487_503
Notestein, F. (1953). Economic problems of population change, Population Argument After World War Tow, 140-152.
Oliveira, J. (2016). The value of children: Inter-generational support, fertility, and human capital, Journal of Development Economics, Elsevire, (120): 3-17.
Rahmandad, H. & J. Sterman (2004). Heterogeneity and network structure in the dynamics of di_usion: comparing agent-based and differential equation models. Cambridge (Massachussets), Massachussets Institute of Technology, 31 p, MIT Sloan Working Paper.
Rindfuss, R. & M. K. Choe (2015). Low and Lower Fertility, Springer.
Rindfuss, R., R. S. Morgan & G. Swicegood (1988). First Births in America. London: University of California Press.
Silverman, E. (2018). Methodological Investigations in Agent-Based Modelling,With applications for the Social Sciences, Springer Open, Social and Public Health, Sciences Unit University of Glasgow Glasgow, UK.
Silverman, E., J. Bijak, C. V. Hilton, & J. Noble (2013). When demography met social simulation: a tale of two modelling approaches, Journal of Artificial Societies and Social Simulation, 16(4): 1-17.
Singh, K., M. Sajjad, & Ch. WonAhn (2015). Simulating Population Dynamics with an Agent Based and Microsimulation Based Framework, International Conference on Applied Social Science Research: 335-339.
Squazzoni, F. (2012). Agent-Based Computational Sociology, University of Brescia, Italy, A John Wiley & Sons, Ltd., Publication.
Stark, L. & H. P. Kohler (2002) .The debate over low fertility in the popular press: a cross-national comparison, 1998–1999. Popul Res Policy Rev, (21): 535-574.
Taylor, S. (2014). Agent-based Modeling and Simulation, The OR Essentials series Series Standing Order, Brunel University, UK.
The Anylogic Company. (2021). Anylogic Help. [On line]. Avaliable from:http://www.anylogic.com
Weise, G. (1999). Multi agent System: A Modern Approach to Distributed Modern Approach to Artifical Intelligence, The MIT University.
Wilensky, U. & W. Rand (2016). An Introduction to Agent-Based Modeling Modeling Natural, Social, and Engineered Complex Systems with NetLogo, The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England on Review, 31 (1): 77–124.
Wilson, C. (2004). Fertility below replacement level, Science, (304): 207-209.
Wooldridge, M., & Jeninge, N. R. (1995). Intelligent Agent: Theory and Practice, The Knowledge Engineerings rewiew, 10 (2): 115-152.
Yang, Z. (2016). An Agent-Based Dynamic Model of Politics, Fertility and Economic, Journal of Systemics Cybernetics and Informatics, (4): 99-103.
دوفصلنامه مطالعات جمعیتی
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13
اسفند 1400
صفحه 257-292
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 05 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار