نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق و مطالعات اسلامی، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران، (نویسنده مسئول).

2 دانشجوی دوره کارشناسی ارشد فقه و حقوق خانواده، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

چکیده

سیاست‌گذاری جمعیت در ایران، در سال‌های اخیر دستخوش تحولات اساسی قرار گرفته است و درحال‌حاضر قوانین ناظر به تشویق و زمینه‌سازی درخصوص افزایش جمعیت در دستور کار مجلس و دولت قرار دارد. نظربه‌اینکه عامل اساسی رویکرد کنترل و کاهش جمعیت در همه جوامع ازجمله ایران -حتی در سطوح خانواده‌ها- معطوف به نگرانی از بُعد کیفی جمعیت بوده و هست؛ لذا انتظار می‌رود در سیاستگذاری‌ها و قانون‌گذاری‌های خرد و کلان، به ارتقاء بُعد کیفی جمعیت توجه ویژه‌ای شده باشد. ازاین‌رو، در این پژوهش به تحلیل مضمون اسناد بالادستی و بررسی میزان اهتمام آنها به بُعد کیفی جمعیت پرداخته شده و هدف این است که وضعیت موجود و مطلوب بُعد کیفی افزایش جمعیت در اسناد بالادستی و قوانین نوظهور باعنوان یا هدف افزایش جمعیت، مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج حاکی از وجود خلأهای اساسی و عدم انعکاس مفاد کیفی موجود در اسناد بالادستی (ازقبیل ارائه آموزش‌های فرزندپروری جسمی، فکری، جنسی و معنوی؛ ارائه امکانات و مشاوره‌های روانی- مهارتی و تکریم خانواده‌های پرجمعیت) در اسناد و طرح‌های در حال تصویب است. در نتیجه‌گیری این مطالعه به الزامات رشد کیفی جمعیت و لزوم ادغام آنها در قوانین مرتبط با افزایش جمعیت پرداخته شده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Approach of Upstream Regulations and Documents to the Qualitative Dimensions of Population Increase

نویسندگان [English]

  • Leila Samani 1
  • Masoumeh Shahriari 2

1 Asisstant Professor of Jurisprudence and Islamic studies, Women Research Center, Alzahra University, Tehran, Iran, (Corresponding Author). E-mail: l.samani@alzahra.ac.ir.

2 MA student of Jurisprudence and Family Law, Shahid Motahhari University, Tehran-Iran, E-mail: m.shahriary.251@gmail.com.

چکیده [English]

Population policy-making in Iran has undergone fundamental changes in recent years,  and currently, regulations aimed to encourage population growth are on the agenda of the parliament and the government. Considering that the main concern of the population control and reduction approach in all societies, including Iran -even at the family level- has been about the qualitative dimension of the population; therefore, it is expected that special attention has been paid to improving the qualitative dimension of the population in micro and macro level policies and legislations. In this study, the contents of upstream documents are analyzed and their attention to the qualitative dimension of population is examined. The aim is to evaluate the current and desirable status of the qualitative dimension of population growth in upstream documents and emerging regulations with the purpose of population growth. The results indicate that there are  fundamental gaps and lack of reflection of qualitative aspects between the upstream documents and new rules (such as providing physical, mental, sexual and spiritual parenting education; providing psychological and skill-based counselling and honoring large families). In conclusion, this study addresses the requirements of qualitative population growth and the need to integrate them into the laws and regulations related to population growth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Population
  • Childbearing
  • Population Policies
  • Assessment
  • laws
  • Upstream documents
  1. پناغی، لیلی، زهره ابارشی، نادر منصوری و محسن دهقانی (1388). کیفیت زندگی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی مرتبط با آن در سالمندان شهر تهران. مجله سالمندی ایران، دوره 4، شماره 12، صص 77-87.

    حسام، فرحناز (1394). نقدی بر طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.

    حمیدی زاده، سعید، فضل‌الله احمدی، یوسف اصلانی، شهرام اعتمادی‌فر، کمال صالحی و رحمت‌اله کردیزدی (1387). بررسی تأثیر برنامه ورزشی گروهی بر کیفیت زندگی سالمندان در سال 86-1385، مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی شهید صدوقی یزد، دوره 16، شماره 1، صص 86-81.

    دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (1394). سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران، قابل دسترس در:

     https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128

    ضیایی، سمیه (1391). کیفیت زندگی از دیدگاه قرآن، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، حوزه علمیه خراسان، مدرسه علمیه الزهرا شیروان.

    طلایی، رضوان؛ محمدرضا معیری، طاهره مازوچی، سید علیرضا مروجی و محدثه اردستانی (1391). کیفیت زندگی در بیماران با اختلالات شایع پیگمانتاسیون پوست در کاشان، پوست و زیبایی، دوره 3، شماره 3، صص 149-140.

    عبدالهی، عادل و علی رحیمی (1396). برساخت اجتماعی سیاست‌های افزایش فرزندآوری و موانع پیش رو: مطالعه‌ موردی کاربران اینترنتی، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 20، شماره 77، صص 60- 36.

    عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه و زهرا جلالی (1397). آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده، مجله ندای صادق، دوره 23، شماره 68، صص 125- 151 .

    غفاری، غلامرضا و علیرضا کریمی (1391). روند مطالعه کیفیت زندگی در ایران، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 1، شماره 3، صص 134-107.

    غمامی، محمدمهدی؛ مریم مهاجری، محمدجواد جاوید و محمود حکمت‌نیا (1397). آسیب‌شناسی تقنین سیاست‌های جمعیتی و ارائه شاخص‌های مطلوب، مجله مطالعات راهبردی زنان، شماره 86، دوره 22، صص 58-31.

    کاتوزیان، ناصر (1394). حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.

    لطفی، صدیقه (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری، جفرافیای انسانی، دوره 1، شماره 4، صص 80-65.

    نژادمحمدنامقی، عاطفه، معصومه اسماعیلی، فربیرز باقری، احمد برجعلی و عبدالله شفیع‌آبادی (1393). ساختار و الگوی کیفیت زندگی اسلامی مبتنی بر دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 22، صص 26-7.

    یدالله­پور، محمدهادی؛ رمضان حسن‌زاده و مهناز کبریا فاضلی (1392). بررسی تطبیقی بهبود کیفیت زندگی از منظر اسلام و روانشناسان مثبت‌گرا، دین و سلامت، دوره اول1، شماره 1، صص 7281- 8172.

    Diener, E. and Lucas, R, E. Lucas (2000). Explaining Differences in Societal Levels of Happin relative standards, need fulfillment, culture and evaluation theory, Journal Happiness Studies, 1: 41-78.

    Jiuan Tan, S. Kuan, & T. Siok Keng, (2006). K: The influence of value orientations and demo - graphics on quality-of-life perceptions: evidence from a national survey of singaporeans, Social Indicators Research, 78, : 33-59.

    Lio, L- & J. Guo, (2007). Q: Loneliness and health-related quality of life for the empty nest elderly in the rural area of a mountainous county in China, Qual life res, 16: 1275-1280.

    Liu, L (2006). Quality of life as a social representation in china: A qua litative study, Social Indicators Research, 75: 217- 240.

    1. O cononnor, B. BP:(1995). Family and friend relationships among older and younger adults: inter - action motivation, mood, and quality, International journal of aging and human development, 40 (1): 9–29.

    Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing - a social geographical perspective, Journal of Landscape and Urban Planning, 65 (2): 19-30.

    Pal, A. K., & Kumar, U. C. Kumar (2005). Quality of life concept for the evaluation of societal development of rural community in West Bangal, India, Rural Development, 15 (2): 83-93.

    Parker, J. S. & Moore, R. H. Moore (2008). Conservation use and quality of life in rural community: an extension of Goldschmidt’s findings, Southern Rural Sociology, 23(1): 235-265.