نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جمعیّت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده‌ علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا و استاد وابستة‌ گروه جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی، دانشگاه نیپیسینگ، کانادا (نویسنده مسئول).

2 دانشجوی دوره دکتری جمعیّت‌شناسی، گروه جمعیّت‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.

چکیده

یکی از مسائل اجتماعی دنیای معاصر، کاهش دوام ازدواج است. در دهه‌های اخیر، همراه با افزایش سواد و تحصیلات زنان و مشارکت آنها در بازار کار، ساختار سنتی خانواده دگرگون شده است. هدف این پژوهش بررسی دوام ازدواج منجر به طلاق در میان سه گروه قومی فارس‌، تُرک و کُرد است. روش پژوهش پس‌‌-‌‌رویدادی است. این مقاله تأثیر استقلال زنان بر دوام ازدواج منجر به طلاق را در شهرستان‌های با اکثریت قومی فارس، تُرک و کُرد بررسی می‌کند. جمعیت آماری شامل 78 شهرستان در سرشماری سال 1395 است. داده‌ها از پایگاه داده‌های مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال اقتباس شد. نتایج نشان داد که رابطۀ بین قومیت و دوام ازدواج منجر به طلاق از نظر آماری معنادار است. تحلیل‌های‌ چند‌متغیره نشان داد که در شهرستان‌های با اکثریت قومی تُرک، به ازای هر واحد افزایش در استقلال زنان، دوام ازدواج منجر به طلاق 0.189 سال یا 69 روز کاهش می‌یابد. در مقابل، در میان فارس‌ها و کُردها، تغییرات دوام ازدواج منجر به طلاق مستقل از استقلال زنان است. این امر می‌تواند ناشی از ارزش‌ها و هنجارهای متفاوت فرهنگی در میان قومیت‌های مختلف باشد. انجام پژوهش‌های کیفی با هدف درک معانی نهفته در پسِ این روابط ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Women's Autonomy and Duration of Marriage to Divorce among Selected Ethnic Groups in Iran

نویسندگان [English]

  • Hatam Hosseini 1
  • Reza Teimouri Arshad 2

1 Associate Professor of Demography, Department of Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran and Adjunct Professor, Department of Sociology and Anthropology, Nipissing University, Canada (Corresponding Author), e-mail:h-hosseini@basu.ac.ir

2 PhD Student in Demography, Department of Demography, Faculty of Social Sciences, Tehran University, E-mail: reza.teimouri@ut.ac.ir

چکیده [English]

Reduction of marriage duration is one of the social problems of modern times. In recent decades, the traditional structure of the family has changed along with the increase of women’s literacy and education, as well as their participation in labor market,. This research aims to study duration of marriage to divorce (DMD) among Kurd, Turk and Fars ethnic groups. The research method is post-event. This study explore the effect of women's autonomy on the DMD in districts with a Persian, Turkish, and Kurdish ethnic majority. The study population includes 78 districts at the 2016 Census. Data adopted from the Statistical Center of Iran (SCI) and National Organization for Civil Registration (NOCR). Findings show that the relationship between ethnicity and the DMD is statistically significant. Multivariate analysis indicates that in districts with a Turkish ethnic majority, the DMD decreased by 0.189 years or 69 days per unit of increase in women's autonomy. In contrast, among Persians and Kurds, changes in the DMD is independent from women's autonomy. This may be resulted from different cultural values and norms among the studied ethnic groups. Doing qualitative researches in order to understand the meanings behind these relationships is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family
  • Marriage
  • Divorce
  • Duration of Marriage to Divorce
  • Ethnicity
  • Women’s Autonomy
  • Iran

این مقاله برگرفته از پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد نویسنده دوم در دانشگاه بوعلی‌سینا می‌باشد.

بارانی، حدیث (1396). دوام زندگی‌های منجر به طلاق در ایران (گزارش تبیینی)، دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور، 4/1396.
بنی‌هاشمی، فریبا، ملیحه علی‌مندگاری، شهلا کاظمی‌پور و محمد غلامی فشارکی (1398). بررسی عوامل جمعیت‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر طلاق در ایران در سال 1395، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دورۀ 14، شمارۀ 28، صص 43-7.
تیموری ارشد، رضا (1398). بررسی تعیین‌کننده‌های دوام ازدواج منجر به طلاق در شهرستان‌های ایران در سال 1395، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا.
حسینی، حاتم (1390). جمعیتشناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده، چاپ چهارم، ویراست دوم، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
حسینی، حاتم (1399). جمعیت‌شناسی کاربردی، همدان: مرکز نشر دانشگاه بوعلی سینا.
حسینی، حاتم و بلال بگی (1391). استقلال زنان و کنش­های باروری در­میان زنان کُردِ شهر مهاباد، زن در توسعه و سیاست، دوره 10، شماره 4، زمستان 91، ص 78-57.
حسینی، حاتم و رضا تیموری ارشد (1398). تبیین دوام ازدواج منجر به طلاق در ایران، نامه‌ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال 14، شماره 27، صص 153-115.
رفیع‌پور، فرامرز (1377). آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران: انتشارات سروش
زنجانی، حبیب‌الله و محمّدباقر ناصری (1375). بررسی تفاوت‌های قومی و تأثیر آن بر میزان باروری زنان ایران، طرح مشترک یونسکو و بخش جمعیت مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
زنجانی، حبیب‌الله، محمد میرزایی، امیرهوشنگ مهریار و کامل شادپور (1378). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری، تهران: نشر بشری.
سازمان ثبت احوال کشور (1396). سالنامه آمار‌های جمعیّتی 1395، تابستان 1396، صص 109-105.
سرایی، حسن (1385). تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال یکم، شمارۀ 2، 60-37.
عباسی شوازی، محمدجلال و خواجه­صالحی، زهره (1392). سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اقتصادی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعه موردی شهر سیرجان)، زن در توسعه و سیاست، دوره 11، شماره 1، صص 64-45.
عباسی شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1384). قومیت و الگو‌های ازدواج در ایران، زن در توسعه و سیاست، دوره 2، شماره 1، صص 47-25.
علی‌مندگاری، ملیحه، محمود قاضی طباطبایی و سید محمدهانی ساداتی (1395). آزمون مدل نظری ـ مفهومی تمایل زوجین به طلاق در شهر تهران، مطالعات جمعیتی، دورۀ ۲، شمارۀ ۱، صص 93-61.
عنایت، حلیمه، عبدالله نجفی اصل و صادق زارع (1392). بررسی عوامل مؤثر بر طلاق زود ‌هنگام در بین جوانان شهری بوشهر (مقایسه دو گروه از افراد طلاق‌گرفته و متأهل طلاق‌نگرفته)، فصلنامه‌ پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال 2، شماره 3، صص 35-1.
کلانتری، عبدالحسین و پیام روشنفکر (1393). طلاق در ایران، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
محمودیان، حسین و حسام خدا‌مرادی (1389). بررسی رابطه طلاق و توسعه اقتصادی اجتماعی در شهرستان‌های کشور سال 1385، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعى، شماره 23، صص 41-13.
مدیری، فاطمه و علی رحیمی (1395). اشتغال زنان، نشاط زناشویی و گرایش به طلاق (مطالعه‌ موردی متأهلان شهر تهران)، زن در توسعه و سیاست، دورۀ 14، شمارۀ 4، صص 475-451.
میرزایی، محمد (1380). طرحی از مسائل اجتماعی با تأکید بر مسألۀ طلاق در ایران، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 4، صص 25-11.
یزدان‌طلب، مهناز، گلشاد حسامی، نرگس کربلایی و زهرا بوجار (1394). شاخص‌های کلیدی بازار کار: روند 10 ساله 1393-1384، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهمن 1394، صص 58-5.
Alesina, A., A. Develeeschauwer, W. Easterly, S. Kurlat & R. Wacziarg (2003).
Fractionalization, Journal of Economic Growth, 8: 155-194.
Edwards, J. N., T. D. Fuller, S. Vorakitphokatorn, & S. Sermsri (1992). Female Employment and Marital Instability: Evidence from Thailand. Journal of Marriage and the Family, 59-68.
Hammel, E. A. (1990). A Theory of Culture for Demography, Population and Development Review, 16(3): 455-485.
Hank, K., & M. Wagner (2013). Parenthood, Marital Status, and Well-Being in Later life: Evidence from Share .Social Indicators Research, 114: 639–653.
Kamp Dush, C. M. (2013). Marital and Cohabitation Dissolution and Parental Depressive Symptoms in Fragile Families. Journal of Marriage and Family, 75: 91–109.
Killewald, A. (2016). Money, Work, and Marital Stability: Assessing Change in the Gendered Determinants of Divorce, American Sociological Review, 81(4): 696–719.
Lesthaeghe, R. (2010). The Unfolding Story of the Second Demographic Transition, Population and Development Review, 36 (2): 211–51.
Lesthaeghe, R. (2011). The Second Demographic Transition: a Conceptual Map for the Understanding of Late Modern Demographic Developments in Fertility and Family Formation, Historical Social Research, 36 (2): 179–218.
Lesthaeghe, R. (2020). The Second Demographic Transition, 1986–2020: Sub-Replacement Fertility and Rising Cohabitation-a Global Update, Genus 76 (10). https://doi.org/10.1186/s41118-020-00077-4.
Lopez, D. E., & G. Sabagh (1978). Untangling Structural and Normative Aspects of the Minority Status Fertility Hypothesis, American Journal of Sociology, 83(6):1491-1497.
Marcén, M. (2015). Divorce and the Birth Control Pill in the US, 1950–85. Feminist Economics, 21 (4): 151-174.
Maslauskaite, A., J. Jasilioniene, D. Jasilionis, V. Stankuniene, & V. M. Shkolnikov (2015). Socio-Economic Determinants of Divorce in Lithuania: Evidence from Register-Based Census-Linked Data, Demographic Research, 33: 871-908.
Narayan, D. (2002). Empowerment and Poverty Reduction: A Sourcebook. Washington, DC: World Bank.
Sandström, G., M. Strömgren, & O. Stjernström (2015). Socioeconomic Determinants of Divorce in Sweden, 1960–1965, Social Science History, 38 (1-2): 127-153. DOI:https://doi.org/10.1017/ssh.2015.13.
Simon, R. W. (2002). Revisiting the relationships among gender, marital status, and mental health. American Journal of Sociology, 107: 1065–1096.
Simon, R. W. (2014). Twenty Years of the Sociology of Mental Health: The Continued Significance of Gender and Marital Status for Emotional Well-Being. In R. J. Johnson, R. J. Turner, & B. G. Link (Eds.), Sociology of Mental Health: Selected Topics from Forty Years, 1970s–2010s (pp. 21–51). Dordrecht, the Netherlands: Springer.
Takyi, B. K., & C. L. Broughton (2006). Marital Stability in Sub-Saharan Africa: Do women’s Autonomy and Socioeconomic Situation Matter? Journal of Family and Economic Issues, 27 (1):  113-132.
Van de Kaa, D. J. (2001). Second Demographic Transition: Concepts, Dimentions, New Evidence, available online at: http://www.dmogr.mpg.de/Papers/workshopshops/010623_Paper04.pdf.
Van de Kaa, D. J. (2002). The Idea of a Second Demographic Transition in Industrial Countries, Paper presented at the Sixth Welfare Policy Seminar of the National Institute of Population and Social Security, Tokyo, Japan, 29 January 2002.
Waite, L. J. (1995). Does Marriage Matter? Demography, 32: 483–507.
Waseem, J., R. Muneer, S. Hoor-Ul-Ain, R. Tariq, & A. Minhas (2020). Psychosocial Determinants of Divorce and Their Effects on Women in Pakistan: A National Review, International Journal of Human Rights in Healthcare, 13 (4): 299-315. DOI:https://doi.org/10.1108/IJHRH-09-2018-0059.
Williams, K. (2003). Has the Future of Marriage Arrived? A Contemporary Examination of Gender, Marriage, and Psychological Well-Being. Journal of Health and Social Behavior, 44: 470–487.