نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دوره دکتری جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 دانشیار رفاه اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
3 دانشیار جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
مطالعه حاضر درصدد شناسایی بسترها و زمینه‌های اثرگذار بر مهاجرت بازگشتی اساتید دانشگاه‌ها در کشور در بازه ده‌ساله اخیر است. این مطالعه، با استفاده از روش کیفی داده‌بنیاد (گرندد تئوری) و با بهره‌گیری از ابزار مصاحبه صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه شامل اساتیدی از دانشگاه‌های شهر تهران است که تجربه مهاجرت بازگشتی به ایران داشته‌اند. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و گلوله‌برفی انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در نهایت، با 30 نفر از اساتید دانشگاه مصاحبه انجام شد. یافته‌ها مبیّن آن است که عوامل علّی مهاجرت بازگشتی اساتید شامل: عوامل اقتصادی (کمبودهای معیشتی- رفاهی باتوجه‌به وضعیت درآمدی فرد در خارج از کشور، مخارج بالای زندگی)، عوامل اجتماعی (احساس نابرابری اجتماعی، وضعیت مبهم اشتغال، احساس سرخوردگی و فقدان سرمایه اجتماعی) و عوامل فردی-انگیزشی و اخلاقی (تعلق و وابستگی به خانواده و دغدغه اعتلای علمی کشور) می‌باشند. در کنار عوامل نامبرده، عوامل زمینه‌ای شامل: عوامل روانشناختی (مشکلات روحی-روانی و تعلقات عاطفی فرد) و عوامل شغلی-علمی (امکان اشتغال و دافعه‌های شغلی)، به‌همراه عوامل مداخله‌گری چون، عدم بنیه مالی و نیز سیاست‌گذاری‌ها (مهاجرتی و شغلی) در بروز این پدیده، ایفای نقش می‌نمایند. یافته‌ها حکایت از چندبعدی بودن و درهم‌تنیدگی عوامل ساختاری، محیطی و عاملیتی دارد که مجموعه این عوامل به‌صورت توأمان بر پدیده مهاجرت بازگشتی مؤثرند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Contexts of Return Migration of Faculty Members in Tehran: A Qualitative Study
نویسندگان [English]
- Atyeh Abdmolaei 1
- Reza Safari Shali 2
- Shahla Kazemipour 3
1 Ph.D Student in Sociology, Department of Social Science, Faculty of Social Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. E-mail: atyehmolaei@gmail.com
2 Associate Professor of Social Welfare, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran. (Corresponding author(. E-mail: reza_safaryshali@khu.ac.ir
3 Associate Professor of Demography, Department of Demography, Faculty of Social Science, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: skazemipour@gmail.com
چکیده [English]
This paper seeks to identify the contexts and grounds affecting the repatriation migration of university professors to the country during the last ten years using the grounded Theory approach and indepth interviews. The study population comprise of the university faculty members who have had the expereince of return migration to Iran. The sampling was conducted using purposeful and snowballing until theoretical saturation. The findings showed that the causal factors affecting the return migration include economical factors (welfare problems in relation to their salary and high expenses of life abroad), social factors (the feeling of social injustice, the vague status of employment, the feeling of social despair and the lack of social capital) and personal and motivational factors (family belonging and the sensation to improve the scientific level of Iran). Apart from the above mentioned causal factors, the underlying factors of "psychological" (psychological problems and emotional belongings of the individual) as well as "job-scientific" factors (the possibility of employment and job repulsion), along with interventional factors such as "lack of financial capacity" as well as associated policies (immigration and occupational) play a role in the occurrence of this phenomenon, which indicates the multidimensionality and intertwining of structural, environmental and agent factors which inlfuence together the return migration.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: migration
- return immigrants
- lived experience
- elite migration
- structural
- and agency factors
این مقاله مستخرج از رساله دوره دکتری نویسنده نخست می‌باشد.
)