نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دوره دکتری جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران، عضو هیأت علمی مؤسسه‌ مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.

چکیده

ایران، همانند سایر کشورهای در حال توسعه مراحل انتقال جمعیتی را از سال 1330 تجربه کرده است. میزان بالای باروری کل (5/6 فرزند به ازاء هر مادر) در فاصله سال‌های 1335 تا 1365، منجر به افزایش سهم نسبی جمعیت زیر 15 سال به ‌بالای 40 درصد گردید. ایران، کاهش باروری را در فاصله سال های 1370 تا 1390 تجربه کرده است. هدف اصلی این پژوهش، سنجش تأثیر تحولات ساختار جمعیتی بر عرضه نیروی انسانی و وضع فعالیت اقتصادی در ایران طی سال‌های 1345 تا 1385و آینده‌نگری آن تا افق 1404 می‌باشد. روش تحقیق در این بررسی اسنادی و از تحلیل مقایسه‌ای سود جسته است. منبع داده‌ها، نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در فاصله سال‌های 1385- 1345، و آمارهای دفتر بین‌المللی کار و نیز بخش جمعیت سازمان ملل متحد در سال‌های 1986، 1996 و 2006 است. برای سنجش و دستیابی به مدل ساختاری (معیار) از تکنیک غیرمستقیم استانداردسازی نرخ فعالیت اقتصادی بر اساس ساختار سنی و جنسی جمعیت کشور بهره گرفته و مقایسه‌ای نیز با کشورهای مبنا صورت پذیرفته است. نتایج این مطالعه حاکی از تغییرات چشمگیر در میزان مشارکت اقتصادی جمعیت و سهم نسبی جمعیت در سن کار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Influence of Changing Population Age Structure on the Labor Supply and Economic Activity Rate in Iran and its Forecasting Until 2025

نویسنده [English]

  • Nader Motie Haghshenas

PhD student in Demography, University of Tehran, faculty member of the Population Studies & Comprehensive Management Institute.

چکیده [English]

Iran, like other developing countries, has experienced stages of demographic transition since 1950s. During 1955-1975, the high total fertility rate (6.5 children per women) led to relative increase of population under 15 years to above 40 percent. Iran, has experienced a reduction of fertility over 1980-2010.The aim of this paper is to determine  the effect of changing in population age structure on the labor supply and economic activity rate in Iran, during the 1966-2011 and to forecast the rate until  2025. Documentary method and comparative analysis has been used. Data are derived from the Statistical Center of Iran (1966-2006) and ILO estimation's for 1986, 1996 and 2006. To achieve a structural model, this study has applied the indirect technique of standardizing age-specific activity rates and a comparsion was made with selected countries.The results showed remarkable changes in economic participation rates and share of economically active population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Population structure
  • Age-Sex structure
  • Economic Activity Rate
  • Labor Supply
امانی، مهدی (1374). "کوششی در نگرش تاریخی به روند میزان‌های موالید و مرگ و میر و شناخت مراحل انتقال جمعیتی در ایران"، فصلنامه جمعیت، شماره 13 و 14، تهران: سازمان ثبت احوال کشور.
بامداد، شیدا (1375). "ساختار اشتغال زنان و تغییرات آن در چهل سال گذشته و بررسی میزان‌های اشتغال زنان با عوامل اجتماعی- اقتصادی"، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.   
بیر، یوپ و ماآرتن آلدرز (1379). "عدم حتمیت پیش‌بینی‌های جمعیتی: یک شیوه تصادفی"، ترجمه عطیه فقیه، گزیده مطالب آماری، تهران: مرکز آمار ایران.
تودارو، مایکل (1364). "توسعه اقتصادی در جهان سوم"، ترجمه غلامعلی فرجادی، جلد اول، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز اسناد و مدارک.
زنجانی، حبیب الله (a 1388). "تحولات جمعیتی استان تهران"، مجموعه سخنرانی‌های ادواری انجمن جمعیت‌شناسی ایران، تهران: دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
زنجانی، حبیب الله (b1388). "پیش بینی جمعیت ایران تا سال 1405 "، پروژه مشترک مرکز آمار ایران و نماینده صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در ایران، تهران: مرکز آمار ایران.  
شریفی، منصور (1385). "مرحله انتقالی مرگ و میر و شواهدی از استمرار انتقال اپیدمیولوژیک  ایران در دهة اخیر"، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال یکم، شماره 2.
فرجادی، غلامعلی (1383). "مروری بر وضعیت موجود اشتغال و بیکاری کشور"، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز اسناد و مدارک.
فرجادی، غلامعلی (1388). "گزارش بازار کار، نیروی انسانی و اشتغال: وضع گذشته و موجود"، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.  
کاظمی پور، شهلا (1385). "تحولات اخیر و آینده وضعیت اشتغال و بیکاری در ایران با تأکید بر وضعیت اشتغال زنان"، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال یکم، شماره 1.
کمیجانی، اکبر و محسن محمدی (1390). "تحولات جمعیتی، بیکاری و امکان ایجاد فرصت‌های شغلی در شرایط اقتصاد کلان ایران"، پژوهشنامه، پژوهشکده تحقیقات راهبردی، شماره 26.
کوششی، مجید (1371). "تغییرات جمعیتی و عرضه نیروی کار در ایران"، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران (1385-1345). "نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 1385 -1345"، تهران: مرکز آمار ایران.
مشفق، محمود و محمد میرزائی (1389). "انتقال سنی درایران: تحولات سنی جمعیت و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی – جمعیتی"، فصلنامه جمعیت، شماره 72-71، تهران: سازمان ثبت احوال کشور.
مطیع حق‌شناس، نادر (1390). "تأثیرتحولات ساختار جمعیتی بر عرضه نیروی انسانی و وضع فعالیت اقتصادی در ایران و آینده‌نگری آن تا افق 1404"، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.  
مطیع حق‌شناس، نادر و امیرهوشنگ مهریار  (1385). "پیش‌بینی جمعیت ایران و بررسی مقایسه‌ای پیش‌بینی‌های گذشته جمعیت درایران"، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
میرزائی، محمد و همکاران (1385). "گزارش کشوری جمعیت و توسعه در ایران"، طرح مشترک انجمن جمعیت‌شناسی ایران با پروژه صندوق جمعیت در دانشگاه تهران.
Abbasi-Shavazi, M.J. and et al (2005). “Fertility Transition in Iran: Evidence from Four Selected Provinces [Persian]”, Ministry of Health, Tehran, Iran.
Aghajanian, A. and, A.H. Mehryar (1999). “Fertility, contraceptive use and family planning program activity in the Islamic Republic of Iran”, International Family Planning Perspectives, 25(2): 98-102.
Gomes, R. and D.K. Foot (2003). “Age Structure, Income Distribution and Economic Growth”, Interdisciplinary Institute of Management, London School of Economics, Department of Economics University of Toronto.
ILO [International Labour Office] (2010). Statistics Division, United Nations, New York.
Mason, A. (2005). Economic Demography, An Handbook of Population, edited by Dudley L. Poston and Michael Micklin. US: Kluwer Academic. Plenum Publisher. PP. 549-575.
Pollard, J.H (1969). “Continuous-time and Discrete-time Models of Population Growth”,Vol.132, No.1, Blackwell Publication.