نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی‌‌ارشد جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 استادیار جمعیت‌‍شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد (نویسنده مسئول)

3 دانشیار جامعه‌‍شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

4 دانشیار جمعیت‌شناسی، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور

چکیده

با ورود زنان به بازار کار، نقش شغلی، به‌عنوان نقشی جدید در مقابل نقش‌های سنتی همسری و مادری مطرح گردیده است. زنان با داشتن نقش‌های همسری، مادری و خانه‌داری، با پذیرفتن اشتغال، در حقیقت، مسئولیتی مضاعف را عهده‌دار می‌شوند. اشتغال زنان می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی را برای خود فرد و خانواده او در پی داشته باشد. هدف این پژوهش، شناخت پیامدهای خانوادگی اشتغال زنان در شهر یزد می‌باشد. روش مورد استفاده، کیفی است که در چارچوب نظریه زمینه‌ای انجام شده است. 15 زن متأهل شاغل یزدی مشارکت‌کننده در این پژوهش، با روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. داده‌های مورد نیاز این مطالعه، به شیوه مصاحبه نیمه‌‌ساختارمند گردآوری شده و با روش کدگذاری استراوس و کوربین، مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفته است. مقوله نهایی حاصل از تحلیل داده‌ها، گرانباری نقش می‌‌باشد. مهم‌ترین شرایط علّی حاصل از داده‌ها، محدودیت زمان و فراغت است. همچنین متغیرهای "کیفیت روابط زوجین" و "مدیریت درآمد زن شاغل" به‌عنوان شرایط زمینه‌ای، و "چترهای حمایتی" به‌عنوان شرایط مداخله‌گر تعیین شد. پیامدهای اشتغال زنان متأهل، با عناوین فشار مضاعف، تضعیف نقش‌های زنانه، بهبود تعاملات و رضایت و آرامش استخراج گردید. راهبردهایی که این زنان برای کاهش گرانباری نقش به‌کار می‌گیرند نیز شامل: مدیریت زمان، مدیریت وظایف شغلی و حمایت‌گری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qualitative Study of the Contexts and Family Consequences of Women's Employment in Yazd

نویسندگان [English]

  • Tahere Kavei 1
  • Maliheh Alimondegari 2
  • Hossein Afrasiabi 3
  • Hajiieh Bibi Razeghi Nasrabad 4

1

2

3

4

چکیده [English]

With the entrance of women in labor market, employment role have been considered as a new role in front of women’s traditional roles of being a wife and motherhood. In fact, women who have roles of wife, motherhood and housekeeping, with having a job, they have accepted an additional responsibility. Women's employment can have positive and negative consequences for the individual and the family. The aim of this paper is to identify the familial consequences of women’s employment in Yazd city. A qualitative study was conducted using grounded theory approach. The required data were collected through in-depth interviews with 15 employed married women in 2018. The interviews continued to reach the theoretical saturation. The texts obtained from the interviews were analyzed using the Strauss and Corbin data analysis method.
The core category in this paper is “expensive role”. The most important causal condition is “time limitation”. In addition, “quality of couple relationships” and “employed women’s earning management” were considered as the background conditions and “support umbrellas” were emerged as “interventional conditions”. The employment consequences of married women include “improving interactions, satisfaction and relaxation, double pressure, and undermining women's roles”. Strategies that these women use to reduce their expensive role include “time management, managing job tasks, and suppor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women's Employment
  • Familial consequences
  • Expensive Role
  • Support umbrellas
  • Yazd city
احمدنیا، شیرین (1380). برخی عوامل فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر مشارکت محدود زنان، نامه‌انجمن جامعه‌شناسی ایران (ویژه‌نامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران)، شماره4، صص: 83-71.
آسایش، حسین (1375). اصول و روش‌های برنامه‌ریزی روستایی، تهران: انتشارات پیام نور.
استراوس، انسلم و کوربین، جولیت (1391). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه: ابراهیم افشار، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
اعزازی، شهلا (1380). جامعه‌شناسی خانواده: با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، چاپ دوم، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
ترکاشوند، محمد و زهرا ترکاشوند (1395). کار مزدی بیرون از خانه مادر و پیامدهای تربیتی آن برای فرزندان،  تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، سال8، ص: 68.
حاتمی، علی (1393). خانواده در آثار جامعه‌شناسان شرق و غرب: بررسی و نقد کتاب "خانواده در قرن بیست و یکم از نگاه جامعه‌شناسان ایرانی و غربی"، فصلنامه نقد کتاب، شماره 3 و 4، صص: 130-115.
حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
حیدری، آرمان و حمیده دهقانی (1395). واکاوی کیفیِ پیامدهای اشتغال زنان متأهل و بسترهای تعدیل‌کننده (مورد مطالعه معلمان آموزش و پرورش شهر دلوار)، جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، سال 3، شماره 8، صص 95-73.
خداکرم‌پور، زهرا و فاطمه سرحدی (1392). بررسی رابطه اشتغال با تعارض کار- خانواده(مطالعه موردی زنان شاغل در سازمان‌های دولتی شهرستان سیرجان در سال 1392)، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه_ شماره161.
دهقان، فاطمه و مرضیه گل‌باریان (1395). مقایسه مدیریت حل تعارض و تاب‌آوری مادران شاغل و غیرشاغل: سومین کنفرانس بین المللی نوآوری‌های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران، مؤسسه آموزش عالی نیکان، صص 12-1.
دهقانی، فاطمه (1391). مقایسه صمیمیت و سازگاری زناشویی در میان زنان شاغل و غیر شاغل  شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
دوکانه‌ای فرد، فریده، حسن فریبا و مینا مظفرپور (1391). بررسی مقایسه‌ای تعارضات زناشویی خانواده‌های هر دوشاغل و یکی شاغل و سلامت روان فرزندان دختر دوره متوسطه سال تحصیلی 90-1389 شهر تهران، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی، شماره1، صص: 83-55.
ذاکرزاده، فاطمه (1390). مقایسه شیوه‌های فرزند پروری مادران تحصیلکرده شاغل خانه‌دار در دختران نوجوان دوره راهنمایی و دبیرستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا: دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
ذوالفقاری، داود و سمیرا تبریزی (1390). مقایسه کیفی و کمی رضایت زناشویی در زنان شاغل با تأکید بر همسانی و عدم همسانی منزلت شغلی زوجین، فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم شماره 28، صص 433-421. 
رازقی‌نصرآباد، حجیه‌بی‌بی، ملیحه علی‌مندگاری و علی‌‌محمدی‌‌پور ندوشن (1394). "بررسی تعارض کار-خانواده و رابطه آن با رفتار باروری (مطالعه ای در بین زنان شاغل در آموزش ‌و پرورش شهر یزد)"، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال دهم، شماره 19، صص 193-165.
ربانی خوراسگانی، علی، سعیده الهی‌دوست، و فرشته قیصریه نجف‌آبادی (1392). مطالعه‌ای پدیدارشناسانه درباره تجربه زیسته مدیران زن در اصفهان، جامعه شناسی کاربردی، سال 24، شماره 52، صص 41-19.
رستگار خالد، امیر (1385). اشتغال زنان و ضرورت کنترل فشارهای ناشی از کار خانگی، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، ش 19، صص 52-33.
روزن باوم، هایدی (1376). خانواده به‌منزله ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه محمدصادق مهدوی، مرکز نشر دانشگاهی.
شادی‌طلب، ژاله (1381). توسعه و چالش‌های زنان ایران، انتشارات قطره، تهران.
شرمن، وود (1366). دیدگاه‌های نوین جامعه‌شناسی، ترجمه مصطفی ازکیا، نشر نی، تهران.
شیرمردی، پژمان، سوده مقصودی و مسعود باقری (1393). بررسی شیوه‌های فرزند پروری مادران شاغل شهر کرمان، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
صادقی، رسول و زهرا شهابی (1398). تعارض کار و مادری: تجربۀ گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران،  جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 30، شماره 1، شماره پیاپی 73، صص 104-91.
عبدالهی، عادل و غلامعلی فرجادی (1395). عقلانیت اقتصادی و اجتماعی و کنش فرزندآوری در شهر تهران، نتایج یک مطالعه کیفی، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی،سال 2، شماره 2: صص 131-101.
 عسکری‌ندوشن، سمیه، محمدرضا امینی و فاطمه عسکری‌ندوشن (1395). بررسی نقش اشتغال زنان در ساختار زندگی خانوادگی: مطالعه تطبیقی زنان شاغل و غیر شاغل در شهر یزد، همایش تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، سال8، ص 112.
فیض‌پور، محمدعلی و همکاران (1393) "بررسی سطح توسعه بازار کار به تفکیک جنسیت در ایران" پژوهش‌نامه‌ی زنان، سال5، شماره 2،صص89- 109.
قندهاری، پردیس (1382) زن و قدرت، تهران، نشر سازمان میراث فرهنگی.
گروسی، سعیده (1386). بررسی ساختار قدرت در خانواده‌‌های شهر کرمان، مجله مطالعات زنان، سال 6، شماره 2.
گیلان، ام‌البنین (1395). تجارب زیسته مدیران زن در استان گلستان: همایش استانی سلامت زنان، دانشکده دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول.
مافی، مهتاب (1384). بررسی عوامل خانوادگی مؤثر بر تعارض نقش شغلی- خانه‌داری زنان شاغل تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد: دانشگده علوم اجتماعی/ مطالعات زنان، دانشگاه علامه طباطبایی.
محمدپور، احمد (1389). فرا روش، بنیان‌‌های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری، تهران، انتشارات جامعه‌‌شناسان.
هادی‌زاده، جمیله (۱۳۹۲). اشتغال زنان و نقش آن در توسعه کشور، همایش ملی دانشگاه کارآفرین (صنعت دانش محور)، بابلسر، دانشگاه مازندران.
هاشم‌زاده، ابوالفضل، محمود عظیمی و ربابه باقری (1389). بررسی میزان تعارض کار-خانواده و عوامل مرتبط با آن در بین زنان شاغل همسردار شهر تبریز، زن و مطالعات خانواده، سال 2، شماره 7، صص 151-131.
 
Annor, F. (2014). Managing Work and Family Demands: the Perspectives of Employed Parents in Ghana, in: Z. Mokomane (Ed), Work- family Interface in Sub-Saharan Africa, Cambridge: University of Cambridge, p.17- 36.
Arber, S (1991). Class, Paid Employment, and Family Roles: Making Sense of Structural; Disadvantage, Gender and Health Status, Social Science and Medicine 32: 425-436.
Bianchi, S (2000). Maternal Employment and Time with Children: Dramatic Change or Surprising Continuity. Demography; 37(4):401–414.
Bielby. T. & D. D. Bielbay (1989). Family ties; Balancing commitments to work and family in dual earner househoids, American Sociological Review, Vol: 54, October, PP. 779-776.
Hall. D. (1996). Marriage as abure relationship. Journal of comparative family studies‚ vol 27‚pp 1-12.
Kossek, E. E., Pichler, S., Bodner, T., & Hammer, L. B. (2011). Workplace Social Support and work -family conflict: A mete-analysis clarifying the influence of general and work-family-specific supervisor and organizational support. Personnel Psychology, 64(2), 289-313.
Raz-Yurovich, L. (2012). Economic determinants of divorce among dual-earner couples: Jews in Israel, European Journal of Population/Revue européenne de Démographie, 28 (2): 177-203.
Strauss, A., & Corbin, J. M. (1997). Grounded theory in practice. SAGE Publications, Incorporated.
 Teachman, J. (2010) “Wives’ economic resources and risk of divorce”, Journal of Family Issues, 31(10), 1305-1323.