سطح و روند تغییرات نابرابری‌های بین فردی طول عمر در ایران

قدرتی, شفیعه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

شفیعه قدرتی

دانشگاه حکیم سبزواری، مرکز پژوهشی علوم جغرافیا و مطالعات اجتماعی

چکیده

کاهش اساسی و مستمر مرگ‌ومیر، از دستاوردهای مهم توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در طی دو قرن اخیر است. با رسیدن به مراحل نهایی گذار مرگ‌ومیر، یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها، میزان نابرابری‌های موجود در بهبود طول عمر است. مطالعه حاضر، به بررسی نابرابری‌های بین فردی طول عمر در دوره 1395-1352 می‌پردازد و بدین منظور، سه شاخصِ ضریب جینی، انحراف استاندارد کل و انحراف استاندارد بزرگسالان به کار می‌رود. یافته‌ها نشان می‌دهد که روند نابرابری بین فردیِ طول عمر رو به کاهش است، با این وجود، سرعت آن در بزرگسالان بسیار کمتر است. روند تغییرات نشان می‌دهد که در دهه 1350 این نابرابری در زنان، بیش از مردان بوده اما در طی سال‌های بعد، نابرابری طول عمر در مردان بیش از زنان است. این فاصله رو به افزایش است و اگر روند کنونی، در آینده ادامه یابد، این تفاوت، بیشتر نیز خواهد شد. به دلیل میزان‌های بالای مرگ‌ومیر مردان جوان در ایران، در صورت کاهش مرگ‌ومیر در سنین جوانی، نابرابری بین فردیِ طول عمر در مردان، روند کاهشی خود را با سرعت بیشتری طی خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The level and trend of changes in inter-individual longevity inequality in Iran

نویسنده [English]

Shafieh Ghodrati

چکیده [English]

The substantial and continuous decline in mortality has been one of the major gains in socio-economic development over the last two centuries. One of the most important questions in populations in the final stages of the mortality transition is the extent of longevity inequality. The aim of this study is to investigate inter-individual longevity inequality in Iran. In other words, we try to answer the question that to what extent longevity has been distributed equally within individuals and how has changed from 1973 to 2016. Loranz curve, Gini coefficient, standard deviation of longevity, and standard deviation of adult life span were constructed for both males and females. The length of life inequality indices shows that with the improved life expectancy at birth, longevity inequalities have decreased. This changing trend in the longevity inequality coefficients shows that despite a rapid decrease in the Gini coefficient, adult longevity inequities are not easily reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

Gini coefficient
Inter-individual inequality
Iran
Life table
Standard deviation of longevity

مراجع

زنجانی، حبیب ا... و طه نورالهی (1379). جداول مرگ‌ومیر ایران برای سال 1375. تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.

شریفی، منصور (1385). مرحله انتقالی مرگ‌ومیر و شواهدی از استمرار انتقال اپیدمیولوژیک ایران در دهه ی اخیر. نامه انجمن جمعیّت شناسی ایران سال یکم، شماره ی 2. صص. 194-171.

عسکری ندوشن، عباس، محمد ساسانی‌پور، مجید کوششی و اردشیر خسروی (1397). الگوی تفاوت جنسی مرگ‌ومیر در ایران طی سال‌های 1394-1385. زن در توسعه و سیاست. دوره 3، شماره 16 ، صص 438-415.

قدرتی، شفیعه، محمد میرزایی و علی قاسمی اردهائی (1392). بررسی و تبیین جمعیت‌شناختی نابرابری‌های مرگ‌ومیر زنان در مناطق شهری و روستایی ایران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران. دوره 8، شماره 16، صص 116-97.

کوششی، مجید (1397) جداول عمر کشور در سال 1395 بر اساس آمارهای ثبت مرگ در ایران. گزارش پژوهشی سفارشی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران. شماره 8.

مرکز آمار ایران (1355). ارزیابی رشد جمعیت ایران (ارج). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی: تهران.

مرکز آمار ایران (1382). مرگ‌ومیر کودکان در ایران، روندها و شاخص‌ها (1400-1335). تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

میرزایی، محمد (1384). جمعیّت و توسعه با تأکید بر ایران (مجموعه مقالات). تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه.

میرزایی، محمد و شفیعه قدرتی (1390). سطح و الگوی مرگ‌ومیر در ایران با تأکید بر علل مرگ، 1387. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال 6، شماره 12، صص 75-47.

میرزایی، محمد، مجید کوششی و محمد باقر ناصری (1375) برآورد و تحلیل شاخص‌های حیاتی ـ جمعیّتی کشور در سرشماری های 1365 و 1370. بخش تحقیقات جمعیّت‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

نهاپتیان، وارتکس و حبیب خزانه (1356). میزان‌های حیاتی ایران، مرگ‌ومیر، باروری، رشد جمعیت، جدول عمر، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی: تهران.

Abbasi-Shavazi, M. J., M. Hosseini-Chavoshi, M. Koosheshi, M. Naghavi, (2005). Chapter VIII Trends and Emerging Issues of Health and Mortality in the Islamic Republic of Iran. Emerging Issues of Health and Mortality in the Asian and Pacific Region. 147-160.

Brown, M.C (1994). Using Gini-style indices to evaluate the spatial patterns of health practitioners: theoretical considerations and an application based on Alberta data. Social science & medicine, 38(9): 1243-1256.

Edwards, R.D, & S. Tuljapurkar (2005). Inequality in life spans and a new perspective on mortality convergence across industrialized countries. Population and Development Review, 31(4): 645-674.

Hanada, K. (1983). A formula of Gini's concentration ratio and its application to life tables. Journal of the Japan Statistical Society, Japanese Issue, 13(2), 95-98.

Hosseinpoor, A.R, M.K Majdzadeh, R. Naghavi, M. Abolhassani, F. Sousa, A. Vega (2005). Socioeconomic inequality in infant mortality in Iran and across its provinces. Bulletin of the World Health Organization, 83, 837-844.

Hosseinpoor, Ahmad Reza, E. Van Doorslaer, N. Speybroeck, M. Naghavi, M.K Majdzadeh, J. Vega (2006). Decomposing socioeconomic inequality in infant mortality in Iran. International journal of epidemiology, 35(5), 1211-1219.

Illsley, Raymond, & Le Grand, Julian. (1987). The measurement of inequality in health. Health and economics (pp. 12-36): Springer.

Khosravi, A, R. Taylor, M. Naghavi and A.D Lopez (2007) "Mortality in the Islamic Republic of Iran, 1964-2004". Bulletin of the World Health Organization. No.85, pp. 607-614.

Leclerc, A, F. Lert, C. FABIEN (1990). Differential mortality: some comparisons between England and Wales, Finland and France, based on inequality measures. International Journal of Epidemiology, 19(4), 1001-1010.

Özdemir, P, E. Karabulut, T. Menteş (2011). Examination of inequality of life span by using the gini coefficient in the Turkish population for the period 1990-2008. Balkan Medical Journal, 2011(4).

Peltzman, S (2009). Mortality inequality. Journal of Economic Perspectives, 23(4), 175-190.

Programme, U. N. Development. (2010). The real wealth of nations: pathways to human development. Human development report 2010: Palgrave New York.

Shkolnikov, V.M, E. Andreev, A.Z Begun (2003). Gini coefficient as a life table function: computation from discrete data, decomposition of differences and empirical examples. Demographic Research, 8, 305-358.

Smits, J, & C. Monden (2009). Length of life inequality around the globe. Social Science & Medicine, 68(6), 1114-1123.

Strømme, E.M. & O.F. Norheim (2016). Global health inequality: comparing inequality-adjusted life expectancy over time. Public Health Ethics, 10(2), 188-211.

Wilmoth, J.R, & S. Horiuchi (1999). Rectangularization revisited: variability of age at death within human populations. Demography, 36(4), 475-495.

دوفصلنامه مطالعات جمعیتی

سطح و روند تغییرات نابرابری‌های بین فردی طول عمر در ایران

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8
آذر 1397
صفحه 61-82

سطح و روند تغییرات نابرابری‌های بین فردی طول عمر در ایران

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8آذر 1397صفحه 61-82

دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8
آذر 1397
صفحه 61-82