نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز و پژوهشگر جهاد دانشگاهی

2 استاد جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز

3 دانشیار جمعیت‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز

4 استادیار جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز

چکیده

توجه به سلامت جوانان، به‌عنوان ارزشمندترین منابع انسانی جامعه، بسیار ضروری است. یکی از مباحث مهم حوزه سلامت جوانان، رفتارهای پرخطر جنسی است که با توجه به تغییرات نگرشی که در جامعه شاهد افزایش آن هستیم، پرداختن به آن ضروری به­نظر می­رسد. مطالعه حاضر با همین هدف، به بررسی رفتارهای پرخطر جنسی جوانان پرداخته و با نگاهی جامعه­شناختی، مؤلفه­های مرتبط با آن از جمله سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی مرتبط با سلامت و سلامت معنوی را مورد مطالعه قرار داده است. در مطالعه حاضر، جامعه آماری شامل جوانان 29-18 ساله شهر شیراز است و حجم نمونه بر اساس جدول لین، 600 نفر تعیین شد. با استفاده از ابزار پرسشنامه (تلفیقی از مقیاس استاندارد و محقق‌ساخته)، داده­ها از طریق نمونه­گیری طبقه­ای چندمرحله­ای جمع­آوری و با استفاده از نرم­افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها نشان می­دهد که میان سن، وضعیت تحصیلی، سرمایه فرهنگی مرتبط با سلامت، سرمایه اجتماعی در تمامی ابعاد و سلامت معنوی با رفتارهای پرخطر جنسی رابطه آماری معکوس و معناداری وجود دارد. هم­چنین میان جنس و وضعیت تأهل نیز با این رفتارها تفاوت معنادار وجود دارد؛ به‌طوری که در میان زنان و افراد متأهل، رفتارهای پرخطر جنسی کمتر بوده است. از این‌رو، سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی نقش مهمی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر جنسی دارد. بنابراین، تقویت و بهبود این سرمایه­ها می­تواند ارتقاء رفتارهای مبتنی بر سلامت را به دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating High-Risk Sexual Behaviors and Related Social and Cultural Factors among Youth of Shiraz City

نویسندگان [English]

  • Sedighe Alborzi 1
  • Majid Movahed 2
  • Aliyar Ahmadi 3
  • Mansour Tabiee 4

1 Ph.D. in Sociology, Department of Sociology and Social Planning, Shiraz University and Researcher of ACECR

2 Professor of Sociology, Department of Sociology and Social Planning, Shiraz University

3 Associate Professor of Demography, Department of Sociology and Social Planning, Shiraz University

4 Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology and Social Planning, Shiraz University

چکیده [English]

Paying attention to the youth's health as the most valuable human resources of the society is essential. One of the most important topics of youth's health is  high-risk sexual behaviors and considering the attitudinal changes in  the society, it seems necessary to focus on this issue. The present study aims to investigate the high risk sexual behaviors among youth and assess the associated  factors including social and cultural capital related to health and spiritual well-being. In the present study, the statistical population includes young people aged 18-29 years of Shiraz. The sample size was estimated to be 600 people based on the Lin's Table. The data was selected through multi-stage sampling and using  questionnaire and was analyzed using SPSS software. The findings show that there is a significant reverse  relationship between age, educational status, cultural capital related to health, social capital in all dimensions, and spiritual well-being with high-risk sexual behaviors. In addition,  there is a significant difference by gender and  marital status in terms of these behaviors. So as, high risk sexual behavior was significantly lower among women and married people than men and unmarried.  Cultural  and social capital have an important protective role in high-risk sexual behaviors. Hence, strengthening and improvement of these capitals can lead to the promotion of healthy behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Youth
  • High-Risk Sexual Behaviors
  • Health-Related Cultural Capital
  • Social Capital
  • Spiritual Health
احمدی، حبیب و مهدی معینی (1394). بررسی رابطه مهارت­های اجتماعی و رفتارهای پرخطر جوانان: مطالعه موردی شهر شیراز. پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. دوره 4. شماره 1. 24-1.
آدام، فیلیک و هرتسلیک، کلوین (1385). جامعه­شناسی بیماری و پزشکی، ترجمه مرتضی کتبی ودنیا کتبی، تهران: نی.
اسدی، معصومه، میمنت حسینی، و سوده شهسواری (1393). بررسی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش­آموز، پژوهش و سلامت. دوره 4. شماره 4. 83-873.
باکاک، ر(1381). مصرفّ، ترجمه خسرو صبری، تهران: شیرازه.
البرزی، صدیقه (1398). مطالعه جامعه­شناختی رفتارهای مبتنی بر سلامت جوانان شهر شیراز. رساله دکتری در رشته جامعه شناسی، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم اجتماعی.
بوستانی، داریوش (1391). سرمایه اجتماعی و رفتارِ پرخطر: مطالعه موردیِ دانش­آموزان دبیرستانی شهر کرمان. علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال 9. شماره 1. صص 42-33.جلیلوند، مریم و زهرا نیک­منش (۱۳۹۶). بررسی نقش سلامت معنوی و امید به زندگی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر دانش­آموزان، دومین کنگره ملی روان­شناسی و آسیب­های روانی-اجتماعی، چابهار، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان، قابل دسترسی در:  https://www.civilica.com/Paper-PPDMED02-PPDMED02_134.htmlحبیبی، رامین، فرناز شبان، زبیر صمیمی، مهری ملامحسنی و سمیه عزیزی (1397). تبیین رفتارهای پرخطر دانشجویان براساس جهت­گیری مذهبی و سلامت معنوی، فصلنامه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، دوره 2. شماره 4. 209-203. حسن، جعفر، ریحانه شیخان، اکرم حمودزاده و معصومه نیکرو (1393). نقش بهزیستی معنوی و راهبردهای مقابله­ای در رفتارهای پرخطر نوجوانان، فصلنامه اندیشه و رفتار، در روانشناسی بالینی، شماره 33. 26-17.
خلج­آبادی فراهانی، فریده (1398). مواجهه با محتوای خارج عرف جنسی در اینترنت و فضای مجازی و تأثیرات رفتاری در نوجوانان شهر تهران. خانواده پژوهی، شماره 57، صص 153-127.
دانافر، عباسعلی و گلنار دهقانی (1394). بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی با بروز انواع رفتارهای پرخطر در بین دانشجویان دانشگاه یزد، طلوع بهداشت، 6 (14). صص۳۷۲-۳۸۳.
رحمانی، اعظم، عفت­السادات مرقاتی، لیدا مقدم، رویا غلامی و اکرم ترابی (1396). نقش خانواده در رفتارهای مخاطره­آمیز جنسی دختران جوان. مرکز تحقیقات مراقبت­های پرستاری علوم پزشکی ایران. دوره 30. شماره 108، صص 22-11.
رحمانی، مریم، وحید قاسمی و علی هاشمیان­فر (1395). تأثیر روابط اجتماعی بر بروز رفتارهای پرخطر نوجوانان شهر بجنورد، جامعه­شناسی کاربردی، دوره 27. شماره 1، صص 26-1.
رشید، خسرو (1394). رفتارهای پرخطر در بین دانش­آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران. فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 57. شماره 2، صص 55-22.
رضازاده، مجید، خدابخش احمدی و محمد نفریه (1394). ویژگی­های خانوادگی افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی. اصول بهداشت روانی، دوره 17، شماره 3، صص 58-151.
رمضانی، حمیده، حسینعلی نیک­بخت، سید داود نصرالله­پور شیروانی و هدی محسنیان (1394). تأثیر برنامه مدارس مروج سلامت در مدارس شهرستان بابل، مجله سلامت و بهداشت، دوره 6، شماره 5، صص 56-547.
زاده­محمدی، علی، زهره احمدآبادی و محمود حیدری (1390). تدوین و بررسی ویژگی­های روان­سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی، روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال 17. شماره 3، صص 25-218.
سروش، مریم و صدیقه البرزی (1397). مطالعه رابطه سرمایه­های در اختیار زوجین و تعارضات زناشویی، طرح پژوهشی مصوب استانداری فارس. امور بانوان.
سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه­شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
شکری، نسرین، مرضیه یوسفی، ایرج صفایی­راد، طیبه اکبری، سیده مریم موسوی، و هیمن نظری (1394). همبستگی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش­آموز با شیوه­های فرزندپروری والدین، فصلنامه مدیریت ارتقاء سلامت، دوره ۵، شماره ۱، صص ۷۳-۸۲
صالحی، محمود، حدیث افلاک­سیر، و نوراله محمدی (1394). نقش پیش­بینی دینداری در گرایش نوجوانان بـه رفتارهای پرخطر با واسطه­گری نظم­بخشـیِ هیجـانی، روانشناسی سلامت، دوره 4. شماره 3، صص 102-88.
صدیقیان، مریم، توحید بابازاده، محمد اصغری جعفرآبادی و حمیداله اله­وردی­پور (1396). مقایسه تعیین‌کننده­های شناختی – رفتاری رفتارهای پرخطر جنسی در جوانان. کومش. جلد 19. شماره 3، پیاپی 67، صص 542-533.
ضاربان، ایرج، علیرضا حیدرنیا و فاطمه رخشانی (1385). بررسی میزان تأثیر برنامه آموزش پیشگیری از ایدز بر آگاهی، نگرش و عملکرد ملوانان بندر چابهار، طبیب شرق، دوره 8، شماره 1، صص 36-29.
کبیری، فاطمه، مهدی کرمانی و حسین دهقان (۱۳۹۶). رفتارهای پرخطر، سرمایه فرهنگی؛ بررسی رابطه ابعاد سرمایه فرهنگی بر تمایل به رفتارهای پر خطر دانش­آموزان دوره دوم متوسطه، دومین کنگره ملی روان­شناسی و آسیب­های روانی- اجتماعی، چابهار، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان، شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر استانداری استان سیستان و بلوچستان.
کیوان­آرا، محمود (1386). اصول و مبانی جامعه­شناسی پزشکی، نشر اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان.
کشاورزی، امیر، شهراموزیری و فرح لطفی کاشانی (1394).تــأثیر همراه­سازی درمان حساس­سازی پنهان با درمان­شناختی رفتاری بر میزان قدرت میل و احتمال به مصرف کراک، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. سال 16. شماره 3، صص33-25.
محرابی، حسینعلی، فهیمه محمودی و حسین مولوی (1395). پیش­بینی گرایش به رفتارهای پرخطر بر اساس باورهای دینی، هیجان­خواهی، آلودگی محیط و رسانه­ها در دانشجویان دختر، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. دوره 17. شماره 2، صص 14-4.
میکائیلی، فرزانه (1392). مقایسه مشکلات تنظیم هیجانی در افراد با رفتارهای جنسی پرخطر و عادی. مجله علوم پزشکی مازندران. دوره 23. شماره 109، صص 14-206.
ندرلو، بهنام و تارا اخترخاوری (1398). میزان شیوع رفتارهای پرخطر جنسی و آگاهی از بیماری­های مقاربتی میان ساکنین موقت در گرم­خانه­های شهر تهران، نشریه دانشگاه علوم پزشکی البرز، سال 8، شماره 3، صص 234- 225.
ویتز، پاتریس بون (1391). درس­هایی از جامعه­شناسی پیر بوردیو. ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. تهران: نشر آگه.
Abel T. (2008). Cultural Capital and Social Inequality in Health. Journal ofEpidemiological Community Health. 62: 7.
Akers AY, Gold MA, Bost JE, Adimora AA, Orr DP, Fortenberry JD(2011). Variation in sexual behaviors in a cohort of adolescent females: The role of personal, perceived peer, and perceived family attitudes. J Adolesc Health. 48(1): 87-93.
Boyer T. (2006). The development of risk-taking: Amulti- perspective review. Dev Rev. 26(3): 291-345.
Center for Disease Control and Chamratrithirong A, Miller BA, Byrnes HF, Rhucharoenpornpanich O, Cupp PK, Rosati MJ, et al (2010). Spirituality within the family and the prevention of health risk behavior among adolescents in Bangkok, Thailand. Soc Sci Med. 71(10): 55-63.
Cockerham, W. C. & Ritchey, F. J. (1997) Dictionary of Medical Sociology. United States of America: Greenwood Press.p 57.
Cockerham, W. C. (1999) Health and Social Change in Russia and Eastern Europe. London: Routledge.
Cockerham, W. C. (2000). Health Lifestyles in Russia, Social Science & Medicine Disease, London: Polity Press.p 56.
Cockerham, W. C. (2004). The Sociology of Health Behavior and Health Lifestyle, London: Prentice Hall College.
Cockerham, W. C. (2008). Social Causes of Health and Disease, London: Polity Press.
Cockerham, W. C. (2013).Social Causes Of Health and Disease. United States of America: Polity Press.
Cockerham, W. C. (2015).Medical Sociology on the Move: New Directions in Theory. Dordrecht, Netherlands. Springer
Escobar, C.S., Susar, R., Christine, M. & Lowbarbara, J. (2005). Practice and thick stun Patricia, impact ofthe media on adolescent sexual attitude and behavior.Journal of Pediatrics, 116(3): 303-26.
Fisher HH, Eke AN, Cance JD, Hawkins SR, Lam W. K. (2008). Correlates of HIV-related risk behaviors in African American adolescents from substance-using families: Patterns of adolescent-level factors associated with sexual experience and substance use. J Adolesc Health. 42(2): 161-9.
Ghaderi M, Maleki A, Ahmadnia Sh. FromBourdieu, Cultural Capital to Abel, Health Relevant Cultural Capital: Applying New Indicators forExplaining Healthy Lifestyle. Social Welfare Quarterly. 2016; 16: 62-72
Graves HR, Hernandez L, Kahler CW, Spirito A(2019). Marijuana use, alcohol use, and sexual intercourse among truant adolescents. Subst Abus. 17:1-5
Hassan EA, Creatsas GC (2000). Adolescent sexuality: A developmental milestone or risk-taking behavior? The role of health care in the prevention of sexually transmitted diseases. J Pediatr Adolesc Gynecol. 13(3): 119-24.
Holmes JR, Clayton HB, Pham T, Asher AK, Starr RR(2019). Prevalence of Risk and Protective Factors Associated with HIV and HCV Infections Among Male High School Students Who Have Sex with Males-Hawai'i, 2013, 2015, and 2017. Hawaii J Med Public Health.; 78 (6):191-94.
Johnston L.D, O’Malley P.M & Bachman J.G. (2002). Monitoring the Future National Survey Results onDrug Use. Secondary SchoolStudents. Ethesda, MD: National Institute on DrugAbuse.1:121-34.
Maziak W. (2002). Smoking in Syria: Profle of a developing Arab country. International Journalof Tuberculosis and Lung Disease.6 (3):183-191.
Morgan, A., Davies, M. & Ziglio, E. (Editors) (2010). Health assets in a global context - theory, methods, action. London: Springer
Norr KF, Ferrer L, Cianelli R, Critenden KS, Irarrazabal L, Cabieses B,et al. Peer group intervention for HIV prevention among health workers in Chile. J Assoc Nurses AIDS Care. 2012; 23 (1):73-86. DOI: 10.1016/j.jana.2011.02.001 PMID: 21497113.
Peres SA, Rutherford G, Borges G, Galano E, Hudes ES, Hearst N. (2008). Family structure and adolescent sexual behavior in a poor area of São Paulo, Brazil. J Adolesc Health. 42(2): 177-83.
Prevention (2011). Adolescent and School Health. Retrieved from: www.cdc.gov.
Roche KM, Ahmed S, Blum R.W. (2008). Enduring consequences of parenting for risk behaviors from adolescence into early adulthood. Soc Sci Med. 66(9): 23-34.
Turner, Bryan S. (2004). The New Medical Sociology: Social Forms of Health and Illness.London: Norton.