نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دوره‌ دکتری جامعه‌شناسی، کارشناس پژوهشی مؤسسه‌ مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.

چکیده

این مقاله، بخشی از پژوهشی است که به مطالعه ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بیداری اسلامی پرداخته است. این مطالعه توصیفی با این سؤال آغاز شد که آیا بین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه می‌کنند شباهت یا تفاوتی وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال از روش مطالعه تطبیقی و با استفاده از راهبرد مورد محور به مقایسه کشورها و تحلیل شباهت‌ها و تفاوت‌های جمعیتی آنها پرداخته شد. در این مطالعه کشورها در قالب سه دسته مورد مقایسه قرار گرفتند. دسته اول شامل کشورهای مصر، تونس، لیبی و یمن؛ دسته دوم، شامل کشورهای بحرین و سوریه و دسته سوم، شامل کشورهای عربستان، عمان، الجزایر و مراکش می‌باشد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که شباهت زیادی بین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه کرده‌اند وجود دارد. با مقایسه این ویژگی‌ها در‌می‌یابیم که الگوی مشابهی در ویژگی‌های جمعیت‌شناختی این کشورها وجود دارد که می‌تواند زمینه بروز مخاصمات را فراهم نماید. اما این بدان معنی نیست که هر جا این همگرایی جمعیتی مشاهده شود بروز مخاصمات حتمی است. بلکه باید توجه داشت که این ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بالقوه عاملی برای ناآرامی هاست که باید با عوامل دیگری ترکیب شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Demographic Aspects of Islamic Awakening

نویسنده [English]

  • Javad Shojaie

PhD student in Sociology, Research Expert at the National Population Studies & Comprehensive Management Institute.

چکیده [English]

This article is based on a descriptive demographic study of Islamic awakening. This study began with the question of “whether demographic characteristics of countries with Islamic awakening are similar or not?”.  To answer this question, a comparative study using case-based approach was conducted to compare and analysis demographic similarities and differentials. According to the finding of this study, countries can be divided into three types. The first type consists of Egypt, Tunisia, Libya and Yemen. The second type includes Bahrain and Syria. And the third type consists of Saudi Arabia, Oman, Algeria and Morocco. The results show that there is a close similarity between demographic characteristics of the countries with Islamic awakening which can create grounds for conflicts. But this does not mean that wherever, there is population convergence, incidence of conflict is inevitable. It should be noted that the demographic characteristics are potential factor for instability that should be considered in combination with other factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • population
  • Islamic Awakening
  • Arab countries
افشارکهن، جواد و صادقی، رسول (1385). "تعامل جمعیت و نظام اجتماعی: رویکردی جامعه‌شناختی به مسئله جمعیت"، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال یکم، شماره 2.
بوتول، گاستون (1376). "جامعه شناسی جنگ"، ترجمه هوشنگ فرخجسته، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پیران، پرویز (1390). "تحلیل جامعه شناختی مسکن شهری در ایران: اسکان غیررسمی"، بررسی مسایل اجتماعی ایران، انتشارات پیام نور.
حسینی، حاتم (1381). "درآمدی بر جمعیت‌شناسی اقتصادی- اجتماعی و تنظیم خانواده"، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی‌سینا.
ریگین، چارلز (1388). "روش تطبیقی، فراسوی راهبردهای کمی و کیفی"، ترجمه محمد فاضلی، تهران: نشر آگاه.
سرانا، گپالا (1373). "روش‌شناسی تطبیقی در علوم اجتماعی"، ترجمه رحیم فرخ نیا، تهران: نشر مرندیز.
سرایی، حسن (1390). "جمعیت‌شناسی، مبانی و زمینه‌ها"، تهران: انتشارات سمت.
گلدستون، جک (1385). "مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها"، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
لویس، جرونیمو (1390). "بهار عربی از نگاه جمعیت‌شناسان"، ترجمه محمد علی فیروز آبادی، روزنامه شرق، شماره 1353 به تاریخ 5/7/90.
لیتل، دانیل (1373). "تبیین در علوم اجتماعی"، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
هیر، دیوید ام (1380). "جامعه و جمعیت"، ترجمه یعقوب فروتن، انتشارات دانشگاه مازندران.
ویکس، جان (1385). "جمعیت مقدمه‌ای بر مفاهیم و موضوعات"، ترجمه الهه میرزایی، تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.   
Cincoto, R.P. (2009). “Half a chance: youth Bulges and Transitions to Liberal Democracy”, ECSP REPORT ISSUE 13.
Courbage, Y. and E. Todd (2001). “A Convergence of Civilizations: The Transformation of  Muslim Societies Around the World”. New York: Columbia University Press.
Dean T.J. and et al (2006). “Priorities in Health”, The World Bank. Washington, D.C.       
Heer, D. and A. Grossbard (1981). “The impact of female marriage squeeze and the contraceptive revolution on sex roles and the women liberation movement in the united states1960 to 1975”, Journal of Marriage and The Family, University of Southern California.
United Nations) 1973(. The Determinants and Consequences of Population TRENDS,  Volume 1, Department of Economic and Social Affairs. Population Studies No. 50. New York.