نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری بررسی مسایل اجتماعی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز و عضو پژوهشی جهاد دانشگاهی فارس

چکیده

طلاق به‌عنوان یکی از جدی‌ترین آسیب‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، گریبان‌گیر جامعه ایران شده و چالش‌های بسیاری را برای نهاد خانواده، به‌عنوان یکی از ارکان اصلیِ جامعه، به‌وجود آورده است. آمار طلاق در کل کشور از یک‌سو، و در کلان‌شهرهایی مانند شیراز از سویی دیگر، ما را بر آن داشته‌ است که در جستجوی عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در شهر شیراز باشیم. تحقیق حاضر، با رویکردی جامعه‌شناختی، در بین شهروندان 59-15 ساله، و متأهل شهر شیراز صورت گرفته است. نمونه مورد بررسی 380 نفر می‌‌باشد که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده است. فرضیه‌‌های تحقیق، با استفاده از نظریات مبادله، همسان‌همسری، نظریه نقش‌ها، نظریه قشربندی جنسیتی و نظریه شبکه، طراحی و به آزمون‌ گذاشته‌ شده‌اند. نتایج نشان داد که متغیرهای مستقل، قادر به تببین 62 درصد از تغییرات گرایش به طلاق به‌عنوان متغیر وابسته تحقیق بوده‌اند و در این بین، به ترتیب، تصور مثبت از طلاق (404/0=بتا)، رضایت جنسی و عاطفی (184/0-=بتا)، دخالت اطرافیان (160/0=بتا) و جنسیت (زن بودن) (115/0=بتا) بیشترین تأثیر را بر گرایش به طلاق داشته‌اند. تصور مثبت به طلاق به عنوان مهمترین عامل، بیانگر آن است که ذهنیتِ افراد تا حد زیادی می‌تواند بر گرایش به طلاق مؤثر باشد. همچنین رگرسیون چندگانه نشان داد، متغیرهای همسان‌همسری، انتظارات برآورده‌نشده، مدت ازدواج، سن، تحصیلات پاسخگو و همسر، تعداد فرزند و درآمد همسر تأثیر معناداری بر گرایش به طلاق نداشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of Social Factors Influencing Divorce Tendency in Shiraz

نویسندگان [English]

  • Farshad Karami 1
  • Sedigheh Alborzi 2

1

2

چکیده [English]

Divorce as one of the most serious social problems in recent years has affected Iranian society and created many challenges for the family as one of the main pillars of  the society. In one hand, divorce rates across the country, and on the other hand, in metropolitan areas such as Shiraz, have led us to look for social factors that affect it in Shiraz. The present study was carried out with a sociological approach among married citizens aged 15-59 years in Shiraz. The sample was 380 people that were selected using cluster sampling. Using social exchange theory, homogamy theory, roles theory, gender stratification, and social network theory, the research hypotheses were developed and tested.  The results indicated that independent variables could explain 62% of variations in tendency to divorce. From among all independent variables, the positive perception of divorce (B=0.404), sexual and emotional satisfaction (B=-0.184), surrounding people’s interference (B=0.160) and being female (B=0.115), respectively have had the greatest impact on divorce tendency. The positive perception of divorce as the most important factor indicates that people's mentality (attitude) has a great influence on the divorce tendency. Moreover, multiple regressions showed that homogamy, unmet expectations, duration of marriage, age, couple's education, number of children and spouse income did not have any significant effect on divorce tendency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family
  • Marriage
  • Divorce tendency
  • Social Factors
  • Shiraz
آزادی، شهدخت، سوسن سهامی، زهرا قهرمانی و گلناز قلی‌پور (۱۳۸۹). ارزیابی عوامل اجتماعی زمینه‌ساز طلاق عاطفی در میان کارکنان زن شرکت بهره‌برداری نفت گچساران، فصلنامه زن و بهداشت، شماره ۳، صص ۱۰۰-۱۱۷.
پروین، ستار، مریم داوودی و فریبرز محمدی (1391). عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در طلاق عاطفی در بین خانواده‌های تهرانی، مطالعات راهبردی زنان، دوره 14، شماره  56، صص 119-153.
ثنایی، باقر (1375). آسیب‌شناسی خانواده. نشریه‌ پژوهش‌های تربیتی، سال 1، شماره‌ 3، صص 77-96.
 چلونگر، الناز و محمود مالمیر (1396). بررسی رابطه بین وضعیت طلاق و اعتیاد والدین با بزهکاری نوجوانان، فصلنامه مطالعات حقوق، دوره 2، شماره 17، صص 129-142.
حبیب‌پور گتابی، کرم و حسین نازک‌تبار (1390). عوامل طلاق در استان مازندران. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان، دوره 14، شماره 53، صص 87-127.
خلج‌آبادی فراهانی، فریده (۱۳۹۱). تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر احتمال طلاق در بین افراد تحصیل کرده‌ی دانشگاهی)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال 15، شماره ۵۷، صص ۵۰- ۹۳.
ریاحی، محمداسماعیل، اکبر علیوردی‌نیا،  و سیاوش بهرامی کاکاوند (1386). تحلیل جامعه‌شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه)، مجله زن در توسعه و سیاست، شماره 19،  صص 109 -140.
ریتزر، جورج (1394). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، چاپ بیستم: ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
ساروخانی، باقر (1389). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سروش.
ساروخانی، باقر و فرحناز خرم (۱۳۹۲). تحلیل جامعه‌شناختی واگیری طلاق از خانواده اصلی افراد به زندگی مشترک آنها (مورد مطالعه: شهر تهران، سال ۱۳۸۹- ۱۳۹۰)، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی ایران، سال 3، شماره 9، صص 47 – 62.
سازمان ثبت احوال استان فارس (1396). ثبت وقایع حیاتی، فراوانی آمار طلاق،
ttp://www.focr.ir/icarusplus/export/sites/focr/fa/bank/amar/vaghey_1393/t-f.pdf تاریخ بازدید، 1/9/96.
سگالن، مارتین (۱۳۹۳). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده، ترجمه حمید الیاسی، تهران: نشر مرکز.
سیف‌زاده، علی و علی قنبری برزیان (1392). بررسی نقش خشونت بر میزان طلاق در میان زنان. فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، دوره 4، شماره 15، صص 125-150.
شهریاری، مرضیه و مریم مختاری (1396). کاربست مفهوم فانتری عشق لاکان در تببین طلاق به عنوان یک مسئله اجتماعی، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره 9، شماره 1، صص 73-92.
شهنی ییلاق، منیجه، غلامحسین مکتبی، حسین شکرکن،  جمال حقیقی و فاطمه کیان‌پور قهفرخی، (1388). بررسی تأثیر آموزش هوش هیجانی بر اضطراب اجتماعی، سازگاری اجتماعی و هوش هیجانی دانشجویان دختر و پسر، دست آوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روان شناسی)، دوره 16، شماره 1، صص 3-26.
شهولی، کیامرث و سلطان‌مراد رضایی‌فر (1390). بررسی علل ناسازگاری و طلاق در خانواده‌های شهرستان ایذه، جامعه‌پژوهی فرهنگی، دوره 2، شماره 1، صص 113-138.
صداقت، کامران و عقیل اسدیان (1393). تببین جامعه‌شناختی عوامل اجتماعی مؤثر بر طلاق (مطالعه موردی: شهرستان قائم‌شهر)، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال 25، شماره پیاپی 54، شماره 2، صص 97-116.
غیاثی، پروین، لادن معین و لهراسب روستا (1389). بررسی علل اجتماعی گرایش به طلاق در بین زنان مراجعه‌کننده به دادگاه خانواده‌ی شیراز، جامعه شناسی زنان دانشگاه آزاد واحد مرودشت، سال 1، شماره 3، صص 77-104.
فاتحی دهاقانی، ابوالقاسم و علی‌محمد نظری (۱۳۸۹). تحلیل جامعه شناختی عوامل مؤثر بر گرایش زوجین به طلاق در استان اصفهان، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی،  دوره 2، شماره ۴، صص ۱۳-۵۳.
فخرایی، سیروس و شرمین حکمت (1389). عوامل اجتماعی مؤثر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان شهرستان سردشت، فصلنامه زن و مطالعات خانواده، سال 2، شماره 7، صص 103-120.
قاسمی، علی‌رضا و باقر ساروخانی (1392). عوامل مرتبط با طلاق در زوجین متقاضی طلاق توافقی (شهرستان کرمانشاه)، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، دوره 10، شماره 4 ، صص 39-79.
قمری گیوی، حسین و بهنام خشنودنیای چماچایی (1395). مقایسه مهارت‌های اجتماعی، سلامت روانی و عملکرد تحصیلی در فرزندان با والدین مطلقه، متقاضی طلاق و عادی، فصلنامه خانواده‌پژوهشی، شماره 45، صص 69-92.
کاظمیان، سمیه و معصومه اسماعیلی (۱۳۹۱). اثربخشی آموزش خودمتمایزسازی بر کاهش اضطراب فرزندان خانواده‌های طلاق، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره 6، شماره 4، صص ۵۳-۶۰.
کریمی، یوسف، سکینه الماسی، رزگار محمدی و  حسن فاضلی (1395). مطالعه بسترهای طلاق در افراد مطلقه: پژوهشی پدیدارشناسانه. مطالعات روان شناسی بالینی، دوره 7، شماره 25، صص 191-211.
کلانتری، عبدالحسین، پیام روشنفکرو جلوه جواهری (1390). مرور سه دهه تحقیقات علل طلاق در ایران، مجله مطالعات راهبردی زنان، شماره 53، صص 129 تا 162.
مختاری، مریم، اصغر میرفردی و ابراهیم محمودی (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان گرایش به طلاق در شهر یاسوج، جامعه‌شناسی کاربردی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، دوره 25، شماره 53، صص 141-157.
مدیری، فاطمه و علی رحیمی (1395). اشتغال زنان، نشاط زناشویی و گرایش به طلاق، زن در توسعه و سیاست، دوره 14، شماره 4، صص 451-475.
مرکز آمار ایران (1395). جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر برحسب سن، جنس و وضع زناشویی (به تفکیک شهرستان). https://www.amar.org.ir.
ملتفت، حسین و حبیب احمدی (1387). بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زوجین به طلاق، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 5،  صص 152-170.
موسوی، مهری‌سادات (1395). بازنمایی معنایی طلاق توافقی، فصلنامه خانواده پژوهی، دوره 12،  شماره  46، صص 287-304.
یونسی، فلورا، لادن معین، و ترلان شمشیری‌نیا (۱۳۸۹). مقایسه سلامت روان، عزت نفس و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموان مقطع راهنمایی خانواده‌های طلاق و عادی شهرستان فیرزآباد سال تحصیلی ۸۷-۸۸، فصلنامه زن و جامعه، سال 1، شماره 2، صص ۷۹-۹۶.
Abalos, J. B. (2017). Divorce and separation in the Philippines: Trends and correlates. Demographic Research36, 1515-1548.‏
Coltrane, S., & Collins, R. (2001). Sociology of marriage & the family: Gender, love, and property. Wadsworth/Thomson Learning.
Killewald, A. (2016). Money, work, and marital stability: Assessing change in the gendered determinants of divorce. American Sociological Review81(4), 696-719.‏
Maslauskaite, A., Jasilioniene, A., Jasilionis, D., Stankuniene, V., & Shkolnikov, V. M. (2015). Socio-economic determinants of divorce in Lithuania: Evidence from register-based census-linked data. Demographic Research33, 871-908.‏
Molina, O. (2000). African American women's unique divorce experiences. Journal of Divorce & Remarriage, 32(3-4), 93-99.
Palmarsdottir, H. (2015). Parental divorce, family conflict and adolescent depression and anxiety (Doctoral dissertation).‏
Riggs, D. W., & Blythe, S. (2017). Experiences of separation and divorce among foster and adoptive families: the need for supportive responses. Adoption & Fostering, 41(1), 75-81.
Sadeghi, R., & Aghajanian, V. (2019). Attitude and propensity to divorce in Iran: Structural and ideational determinants. Journal of Divorce & Remarriage, 1-22.‏
Schoen, R., Astone, N. M., Kim, Y. J., Rothert, K., & Standish, N. J. (2002). Women's employment, marital happiness, and divorce. Social forces, 81(2), 643-662.
Teachman, J. (2003). Premarital sex, premarital cohabitation, and the risk of subsequent marital dissolution among women. Journal of Marriage and Family65(2), 444-455.
Vaus, D., Gray, M., Qu, L., & Stanton, D. (2017). The economic consequences of divorce in six OECD countries. Australian Journal of Social Issues, 52(2), 180-199.
Vignoli, D., Matysiak, A., Styrc, M., & Tocchioni, V. (2018). The positive impact of women’s employment on divorce: Context, selection, or anticipation?. Demographic Research38, 1059-1110.