نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت‌‌شناسی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

2 دانش‌‌آموخته کارشناسی‌‌ارشد جمعیت‌‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

مواجهه صندوق‌های بازنشستگی با عدم توازن دریافتی‌ها و پرداختی‌ها و نگرانی از ورشکستگی آن‌‌ها در دوره‌‌ای که «پنجره فرصت جمعیتی» یا «سود جمعیتی» نامیده می‌‌شود، یک تناقض تأمل‌‌برانگیز است. درحالی‌که حتی در شرایط ثبات جمعیتی، عوامل مختلفی می‌‌تواند بر دریافتی‌‌ها و/یا پرداختی‌‌ها و توازن آنها اثر بگذارد، انتساب همه مشکلات به تغییرات جمعیتی ناروا است. حق بیمه دریافتی به‌‌عنوان بخش مهمی (بیش از90 درصد) از دریافتی‌‌های صندوق تأمین اجتماعی، متأثر از سازوکارهای اقتصادی- بیمه‌‌ای و جمعیتی- اجتماعی است. هدف این مقاله، برآورد و تحلیل خسارت‌‌‌‌‌های مالی ناشی از مرگ بیمه‌شدگان در سنین فعالیت برای صندوق تأمین اجتماعی است. این برآورد و تحلیل با استفاده از داده‌‌های ثبتی مرگ، داده‌های سازمانی مستخرج از سازمان تأمین اجتماعی و سرشماری‌‌‌‌‌ سال‌های 1390و 1395، و به‌‌کارگیری جدول عمر چندکاهشی انجام می‌‌شود. نتایج نشان می‌‌دهد که چهار علت اصلی مرگ (بیماری‌‌های قلبی-عروقی، سرطان‌‌ها، غدد، تغذیه و متابولیک و حوادث غیرعمد) در مجموع، 375 هزار سال از عمر ایرانی‌‌های در سنین فعالیت می‌‌کاهد. حدود دوسوم از این سال‌‌های از دست‌رفته، فقط در اثر مرگ زودرس ناشی از بیماری‌‌های قلبی-عروقی و حوادث غیرعمد رخ می‌‌دهد. این تعداد سال‌‌های عمر از دست رفته، در سال 1394، برای بیمه‌‌شدگان 64-15 ساله، مجموعاً حدود 3306 میلیارد ریال به صندوق تأمین اجتماعی خسارت وارد کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cross-Sectional and Age Analysis of the Impact of the Early-Mortality Pattern on the Lost Income of the Social Security Funds

نویسندگان [English]

  • Majid Koosheshi 1
  • Reza Reyhan 2

1

2

چکیده [English]

Pension funds' encounter with disproportion between revenues and liabilities and concerns regarding their bankruptcy in the time of "window of opportunity" or "demographic dividend" is a thought-provoking paradox. The balance between revenues and liabilities is attributable to different variables and ascribing all matters to population changes is unreasonable. Premiums received by social security are the main source of its revenue affected by the economic, actuary, demographic and social mechanisms. The aim of this article is estimation and analysis of financial burdens brought about by early mortality of the insured. This estimation and analysis are carried out using multiple life tables and based on administrative data extracted from the Ministry of Health and Medical Education (MOHME), social security, the censuses in 2011 and 2016. Findings indicate overall four main causes of death (cardiovascular diseases, cancers, metabolic disorders, and unintentional accidents) eliminate 275,000 years of Iranian's life during their economically active ages. Approximately two-thirds of the figure is merely attributable to early mortality caused by cardiovascular diseases and unintentional accidents (each one almost one third). The years of the lost life of the insured aged 15-64 in 2015 has imposed damage about 3306 billion Iranian Rials to social security funds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Security Fund
  • Revenues
  • Multiple life tables
  • nintentional accidents
احمدی، زهره و رسول دستجردی (1391). ارزیابی شکاف از وضعیت پایا در سیاست گذاری‌ها برای اقتصاد ایران شبیه سازی یک الگوی تعادل عمومی‌نسل‌‌‌‌‌های هم پوشان، فصلنامه‌‌ پژوهش‌‌‌‌‌های اقتصادی ایران، سال هفدهم، شماره‌‌ 53، صص 33-1.
جباری، حسین، رحمانی حلیمه و محمدعلی وفاپور (1392). تأثیر سیاست‌های تأمین مالی بر هزینه نمایندگی، فصلنامه پژوهش‌‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 5، شماره 19، صفحه 172-153.
خالقی، رضا و علی‌اکبر پورموسی (1392). ایجاد تعادل منابع و مصارف طرح‌‌‌‌‌های بازنشستگی با استفاده از دانش اکچوئری، فصلنامه‌‌ دانش سرمایه گذاری- انجمن مهندسی مالی ایران، دوره 9، شمار22، صفحه 61-40.
راغفر، حسین و زهرا اردلان (1390). سالمندی و تأمین مالی نظام بازنشستگی در ایران، نامه انجمن جمعیت‌‌شناسی ایران، شماره12، صص163-142.
راغفر، حسین و سپیده اکبربیگی (1394). تأثیر نرخ جایگزینی در صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی بر موجودی سرمایه، عرضه نیروی کار و پس‌انداز، فصلنامه‌‌ پژوهش‌ها و سیاست‌‌‌‌‌های اقتصادی، شماره 75 ، صفحه 74-45.
راغفر، حسین، میرحسین موسوی، و زهرا اردلان (1394). تأثیر پدیده‌‌ سالمندی و تغییرات بهره‌‌وری بر بازنشستگی و متغیر‌‌‌‌‌های کلان اقتصاد در ایران با استفاده از رویکرد تعادل عمومی‌پویا- مدل نسل‌‌‌‌‌های همپوشOLG، نامه‌‌ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال نهم، شماره‌‌ 17، صص 35-7.
روغنی‌‌زاده، مصطفی (1384). تحلیل ریاضی بر وضعیت صندوق‌های بازنشستگی در ایران و طرح سیستم بهینه برای صندوق‌های یاد شده، قم: انتشارات صحفی.
زاده‌‌غلام، زهرا (1389). سالمندشدن جمعیت و اصلاحات سیستم‌های بازنشستگی، واحد مطالعات و تحقیقات بیمه‌‌ای موسسه‌‌ حسابرسی صنوق بازنشستگی کشوری، وزارت رفاه و تامین اجتماعی.
سازمان تأمین اجتماعی (1389). مجموعه کامل قوانین و مقررات تأمین اجتماعی: دفتر قوانین و مقررات، چاپ اول. انتشارات جنگل
سازمان تأمین اجتماعی (الف 1394). توزیع سن، سابقه، دستمزد بیمه‌شدگان فعال سال 1394، دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی، سازمان تأمین اجتماعی.
سازمان تأمین اجتماعی (ب 1394). سالنامه‌‌ آماری سازمان تأمین اجتماعی سال 1394، دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی.رایی، حسن (1370). درباره نرخ‌های رشد جمعیت ایران (1365-1335)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 1-2، صص 111-97.
سیفی، شاپور (1375). گزارش تأثیر مالی بازنشستگی پیش از موعد بر صندوق بازنشستگی، مجله برنامه و بودجه، شماره‌‌ 36، ص 91-114.
شکوری، علی (1388). آثار تغییرات ساختار سنی جمعیت ایران بر صندوق‌های بازنشستگی کشوری، واحد مطالعات کشوری و تحقیقات بیمه‌ای مؤسسه حسابرسی صندوق بازنشستگی کشوری، شماره 7، صص 50-34.
صندوق بازنشستگی کشوری (1390). گزارش صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها. وب‌سایت صندوق بازنشستگی کشوری، قابل دسترس در وب سایت www.cspf.ir
عاقلی کهنه‌شهری، لطفعلی و محمدحسن غفاری (1388). نقش بازنشستگی زود‌هنگام در مشارکت نیروی کار سالخورده: مطالعه‌‌ موردی شهر تهران، فصلنامه‌‌ پژوهش‌ها و سیاست‌‌‌‌‌های اقتصادی، دوره 12، شماره 22، صص 42-20.
فرتوک‌زاده، حمید‌رضا، میثم رجبی نهوجی و بایرام زاده‌سونا (1392). بحران فزونی مصارف نسبت به منابع، مطالعات مدریت راهبردی، شماره‌‌ی 15، صص 156-131.
کریم‌زاده، عباس (1391). روش‌‌های تأمین مالی سازمان بیمه‌‌گر، قابل دسترس در وب سایت تأمین اجتماعی:
www.tamin.ir
کوششی، مجید (1395). تدوین جداول زندگی کشور در سال‌‌های 1390 و 1391، در گزارش پژوهشی پژوهشکده بیمه، قابل دسترس در وب‌‌گاه:
http://www.irc.ac.ir/gozareshtarh/index.php?id=54
کوششی، مجید (1396). پی‌آمدهای اقتصادی تغییرات ساختار سنی (تدوین حساب‌های ملی انتقالات در ایران)، گزارش پژوهشی پروژه جمعیت و توسعه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
کوششی، مجید (الف1397). جداول عمر کشور در سال 1395: براساس آمارهای ثبت مرگ در ایران، گزارش پژوهشی بیمه مرکزی ایران، پژوهشکده بیمه، قابل دسترس در وب‌‌گاه:
 www.irc.ac.ir/gozareshpajouheshi/?download=122.
کوششی، مجید (ب1397). سود جمعیتی اول و چشم‌‌انداز آن در نظام تأمین اجتماعی ایران، گزارش پژوهشی پروژه سود جمعیتی، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
کوششی، مجید، مصیب محبی‌‌میمندی و محمد ساسانی‌‌پور (1394). تحولات جمعیتی و اثرات نوظهور آن بر پایداری سامانه‌‌های بازنشستگی، فصلنامه تحقیقات رفاه اجتماعی، 5 (1394): 145-188.
کوششی مجید، و محمد ترکاشوند مرادآبادی (1396). بررسی انطباق الگوی سنی مرگ و میر در ایران با جداول عمر مدل، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، سال سوم، شماره 1، شماره پیاپی 5، صص 63-39.
کوششی مجید، و محمد ساسانی‌‌پور (1390). مطالعه سهم حوادث غیرعمدی در مرگ‌ومیر کشور در سال 1385 و پیامدهای جمعیتی آن، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال ششم، شماره 11، صص 113-85.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1394). آمار علل مرگ در سال 1394، مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات.
 
Auerbanch A. J., and R. Lee (2010), National Defined Contribution Pension Systems in Stability Stochastic Context, Cambridge University.
Blake, D. and L. Mayhew (2006), On the Sustainability of the UK State Pension System in the Light of Population Ageing and Declining Fertility, The Economic Journal 116(512): 286-305.
Chan S., and A.H. Stevens, (2008), What You Don't Know Can't Help You: Pension Knowledge and Retirement Decision-Making, The Review of Economics and Statistics, 90(2):253-266.
Fehr, H., (2000), Pension Reform during the Demographic Transition, The Scandinavian Journal of Economics, 102(3): 419-443.
Fisher, H., W. and C. Keuschnigg (2010), Pension Reform and Labor Market Incentives, Journal of Population Economics, 23(2): 769-803.             
Koosheshi M., and P. Alaedini, (2016), Aging and Gender Disparities in Contemporary Iran, Pp. 155-184, in Economic Welfare and Inequality in Iran, Edited by M. R. Farzanegan and P. Alaedini, Palgrave Macmillan, New York,.
Lee, R. (1994), ّFormal Demography of Ageing, in Demography of Aging, Edited by L. Martin and S. Preston, National Academy Press, Washington D.C.
Martin, S. J, and A. R. S. Martin (2007), An Evaluation of the Life Cycle Effects of Minimum Pensions on Retirement Behavior, Journal of Applied Econometrics, 22(5): 923-950.
Munnell A. H., J.Aubry, J. Hurwitz, and L.Quinby  (2011). A Role for Defined Contribution Plans in The Public Sector, State and Local Pension Plans 16, Pp.1-11, Center for Retirement Research at Boston College.
Siegel J. and D. Swanson (2004), The Methods and Materials of Demography, British Labrary Cataloging, Uk London, Second edition.
Supan A. (2003), Labor Market Effects of Population Aging, Labour 17(1): 5-44.
United Nations (2017). World Population Prospects: The 2017 Revision, Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
Yang, T. (2005), Understanding The Defined Benefit Versus Defined Contribution Choice, Working Paper 2005-4, Pension Research Council, University of Pennsylvania.